Në një kthesë dramatike, presidenti i SHBA-së Donald Trump njoftoi në rrjete sociale se India dhe Pakistani kishin rënë dakord për një “armëpushim të plotë dhe të menjëhershëm” pas katër ditësh përleshje të ashpra përgjatë kufirit.
Por në prapaskenë, një rol kyç luajtën diplomatët amerikanë, kanalet sekrete të komunikimit dhe ndërmjetësit rajonalë, të cilët ndihmuan që situata mes dy vendeve të armatosura bërthamore të mos shndërrohej në luftë të hapur, shkruan BBC.
Megjithatë, vetëm pak orë pas shpalljes së marrëveshjes, të dyja palët akuzuan sërish njëra-tjetrën për shkelje të armëpushimit, gjë që tregoi se sa i brishtë ishte armëpushimi në të vërtetë.
India akuzoi Pakistanin për “shkelje të shumta”, ndërsa Islamabadi tha se mbeti i përkushtuar ndaj armëpushimit, duke theksuar se forcat e tij po tregonin “përgjegjësi dhe përmbajtje”.
Një konflikt që rrezikonte të përshkallëzohej
Bëhet e ditur se përpara njoftimit të Trumpit, India dhe Pakistani dukej se po shkonin drejt luftës.
Pas një sulmi militant në të cilin u vranë 26 turistë në pjesën indiane të Kashmirit, ushtria indiane kreu sulme ajrore në territorin e Pakistanit dhe Kashmirit pakistanez.
Pasuan ditë betejash ajrore, shkëmbime artilerie dhe të shtunën në mëngjes, akuza të ndërsjella për sulme me raketa në bazat ushtarake.
Retorika ishte e ashpër – të dyja palët pretenduan se i kishin shkaktuar dëme serioze kundërshtarit dhe penguan sulmet e tij.
Tanvi Madan, bashkëpunëtor i lartë në Institutin Brookings në Uashington, tha se momenti kyç mund të ketë qenë një telefonatë mes Sekretarit të Shtetit të SHBA-së Marco Rubio dhe komandantit ushtarak pakistanez Asim Munir më 9 maj.
“Ne ende nuk i dimë të gjitha rolet e aktorëve ndërkombëtarë, por është e qartë se të paktën tre vende – SHBA, Britania e Madhe dhe situata në Arabinë Saudite kanë qenë duke punuar ditët e fundit.”
Ministri i Jashtëm pakistanez Ishaq Dar tha se rreth “tridhjetë vende” ishin të përfshira në procesin diplomatik, duke përfshirë Turqinë, Arabinë Saudite dhe SHBA-në.
Madan pohoi se mbetet pyetja nëse përshkallëzimi i mëtejshëm mund të ishte parandaluar nëse ftesa amerikane do të kishte ardhur më herët – menjëherë pas sulmeve të para indiane.
Fillimisht vëzhguan, pastaj u përfshinë
Është interesante që SHBA fillimisht qëndroi larg.
Ndërsa tensionet u rritën, zëvendëspresidenti i SHBA-së JD Vance tha se Uashingtoni nuk do të ndërhynte në një konflikt që “nuk ishte punë e tyre”.
“Ne nuk mund t’i kontrollojmë këto vende. India ka ankesat e saj kundër Pakistanit dhe anasjelltas. Ne nuk mund t’i urdhërojmë ata të lënë armët. Por ne do të vazhdojmë të veprojmë në mënyrë diplomatike”, tha Vance në një intervistë televizive.
Raportohet se Trump ishte disi më optimist: “I njoh liderët e të dy vendeve dhe dua që ata të gjejnë një zgjidhje… Shpresoj që të ndalojnë tani”.
Analisti pakistanez i mbrojtjes Ejaz Haider tha se roli amerikan ishte i ngjashëm me ato të mëhershmet, por me një ndryshim të rëndësishëm – këtë herë SHBA nuk ndërhyu menjëherë, por priti të shihte se si do të zhvillohet situata.
Në të njëjtën kohë, pati mesazhe për hakmarrje ushtarake në Pakistan, si dhe thirrje për një takim të Trupit të Komandës Kombëtare – organi që menaxhon armët bërthamore, që ishte një kujtesë e qartë e kërcënimit bërthamor.
Në ato momente u përfshi Rubio.
“SHBA ishte vendimtare. Ky rezultat nuk do të kishte ndodhur pa përpjekjet e Rubios”, tha Ashley J. Tellis nga Fondacioni Carnegie.
Lidhjet më të forta midis Uashingtonit dhe New Delhit ndihmuan gjithashtu.
Marrëdhëniet personale midis Modit dhe Trumpit, si dhe interesat strategjike dhe ekonomike të SHBA-së në rajon, i dhanë SHBA-së peshë shtesë.
Ndryshe, diplomatët indianë identifikojnë tre kanale paralele diplomatike: presionin SHBA-Britani, ndërmjetësimin saudit dhe komunikimin e drejtpërdrejtë midis këshilltarëve të sigurisë kombëtare të Indisë dhe Pakistanit.
Megjithëse SHBA-ja fillimisht dukej hezituese, përfundimisht mori rolin e një ndërmjetësi kryesor midis dy fuqive bërthamore.
Megjithatë, pyetja mbetet se sa do të zgjasë armëpushimi.
