Gjetja e pjesës së përparme të një anijeje ushtarake të Marinës së SHBA-së, e dëmtuar gjatë një beteje në Luftën e Dytë Botërore në Paqësor, ka hedhur dritë mbi një nga historitë më të jashtëzakonshme në historinë e shërbimit ushtarak amerikan.
Mbi 80 vjet më parë, ekuipazhi i anijes USS New Orleans, pas goditjes nga një torpedo japoneze dhe humbjes së shumë detarëve, bëri riparime të shpejta me dru kokosi, përpara se të bënte një udhëtim 1,800 milje në Paqësor duke lundruar mbrapsht.
Pjesa e përparme e anijes, apo buza, ishte fundosur në fund të detit. Por gjatë fundjavës, ekspedita Nautilus Live nga Ocean Exploration Trust e lokalizoi atë në 675 metra thellësi në Iron Bottom Sound, në ishujt Solomon.
Me anë të automjeteve nënujore të kontrolluara nga distanca, shkencëtarë dhe historianë vëzhguan “detaje në strukturën e anijes, pikturën dhe ankorën që konfirmojnë me siguri rrënojat si të USS New Orleans,” sipas faqes zyrtare të ekspeditës.
Më 30 nëntor 1942, New Orleans u godit në pjesën e përparme të anijes në anën e majtë gjatë Betejës së Tassafarongas pranë ishullit Guadalcanal, sipas raportit zyrtar të Marinës.
Shpërthimi i torpedos shkaktoi ndezjen e municionit në magazinën e përparme të anijes, duke prerë 20% të pjesës së parë të anijes me gjatësi 588 këmbë dhe duke vrarë mbi 180 nga 900 anëtarët e ekuipazhit.
Ekuipazhi punoi për të mbyllur sektorët e anijes për të parandaluar përmbytjen dhe e çoi anijen në portin e ishullit Tulagi, ku detarët shkuan në xhungël për të siguruar materiale riparimi.
“Ekuipazhi improvizoi një pjesë nga dru kokosi”, thuhet në një raport të Marinës së SHBA-së. Me këtë pjesë të përkohshme anija udhëtoi – mbrapsht – rreth 1,800 milje nëpër Paqësor deri në Australi për riparime më të sigurta, sipas Muzeut Kombëtar të Luftës së Dytë Botërore në Luiziana.
Kapiteni në pension i Marinës amerikane, Carl Schuster, i përshkroi për CNN aftësitë e jashtëzakonshme që kërkonte lundrimi i një anije lufte mbrapsht për një distancë të tillë.
“‘E vështirë, nuk e përshkruan mjaftueshëm sfidën,” tha Schuster.
Pjesa e përparme e anijes është projektuar për të prerë valët, ndërsa pjesa e pasme jo, që do të thotë se veprimi i valëve ngre dhe ul pjesën e pasme me çdo valë, shtoi ai.
Kur pjesa e pasme ngrihet, drejtimi bëhet më i vështirë, sepse drejtuesit (rudder) humbin kapjen në ujë, shpjegoi Schuster.
Dhe humbja e pjesës së përparme ndryshon qendrën e manovrueshmërisë së anijes, apo “pikën pivot,” tha ai.
“Kjo ndikon në mënyrën se si anija reagon ndaj detit dhe erës dhe ndryshon reagimin ndaj drejtuesve”, shtoi Schuster.
Oficerët e New Orleans duhej të mësonin gjatë lundrimit një seri të re veprimesh dhe komandash për ta mbajtur anijen të qëndrueshme dhe në drejtimin e duhur, tha ai.
Zgjuarsia dhe përshtatshmëria që shpëtuan New Orleans gjatë Betejës së Tassafarongas, i dhanë asaj mundësinë të ishte një forcë e rëndësishme më vonë në luftë.
Anija mori 17 yje beteje për veprimet e saj në Paqësor, duke u renditur e treta për dekoratat më të shumta, sipas Muzeut të Luftës së Dytë Botërore. Pjesa e përparme e New Orleans u gjet gjatë ekspeditës 21-ditore të Arkeologjisë Detare të Guadalcanalit në Iron Bottom Sound nga Nautilus Live, një bashkëpunim midis NOAA Ocean Exploration, Ocean Exploration Cooperative Institute, Universitetit të New Hampshire dhe Naval History and Heritage Command.
Iron Bottom Sound njihej më parë si Savo Sound para Luftës së Dytë Botërore, por detarët aleatë i dhanë këtë emër për shkak të numrit të madh të anijeve lufte që u fundosën aty gjatë betejave.
Sipas ekspeditës, pesë beteja të mëdha detare u zhvilluan aty midis gushtit dhe dhjetorit 1942, ku humbën jetën mbi 20,000 persona, u shkatërruan 111 anije dhe 1,450 aeroplanë.
