Shkencëtarët kanë paralajmëruar vazhdimisht se rrymat e oqeanit Atlantik po ngadalësohen më shpejt se sa pritej për shkak të ndryshimeve klimatike dhe disa studime të kohëve të fundit kanë treguar se AMOC, përfshirë sistemin e lidhur me Rrymën e Golfit, mund të shembet deri në mesin e këtij shekulli.
Hulumtimi, i botuar në revistën Geophysical Research Letters, thotë se në rast të një kolapsi të tillë, temperaturat mesatare në Mbretërinë e Bashkuar, Irlandë dhe Skandinavi mund të bien deri në tetë gradë Celsius brenda disa dekadave, raporton KosovaPress.
Por një studim i ri ka zbuluar se mund të ketë një lloj sistemi rezervë, falë të cilit ato mund të jenë më rezistues ndaj ngrohjes globale sesa mendohej më parë.
Qarkullimi Meridional i Përmbysjes së Atlantikut (AMOC) është një rrjet rrymash që qarkullojnë Atlantikun si një rrip gjigant transportues.
Ujërat e ftohta dhe të kripura fundosen pranë Grenlandës sepse janë më të dendura dhe më të rënda dhe udhëtojnë drejt jugut në shtresat më të thella të detit.
Ato rishfaqen pranë Antarktidës dhe kthehen në veri, duke udhëtuar nëpër tropikë ku ngrohen, raporton KosovaPress.
Ky ujë i ngrohtë dhe më pak i dendur vazhdon drejt Polit të Veriut, duke sjellë ujëra më të ngrohta në Hemisferën Veriore.
Ky sistem është veçanërisht i rëndësishëm për klimën që po ngrohet në Evropë. Nëse do të ndalonte, mund të çonte, ndër të tjera, në një rënie drastike të temperaturave në Evropën Veriore dhe një rritje të ndjeshme të niveleve të detit përgjatë Bregut Lindor të Shteteve të Bashkuara.
Rryma e Golfit është krahu verior sipërfaqësor i AMOC, i cili transporton ujë të ngrohtë nga Atlantiku tropikal në Evropë.
Shkencëtarët besojnë se AMOC kërcënohet gjithnjë e më shumë nga ngrohja globale, veçanërisht pasi rajonet polare veriore po ngrohen më shpejt se pjesa tjetër e botës.
Në kushte normale, ujërat sipërfaqësore humbasin gradualisht nxehtësinë ndërsa udhëtojnë nëpër Atlantikun e Veriut, kështu që ato bëhen gjithnjë e më të dendura.
Kur arrijnë në detet veriore – detet e Grenlandës, Norvegjisë dhe Islandës – ato bëhen mjaftueshëm të dendura sa të zhyten në shtresat më të thella të oqeanit, duke shkaktuar një nga proceset kryesore të qarkullimit global.
Megjithatë, për shkak të ngrohjes së shpejtë në rajonet polare veriore, transferimi i nxehtësisë nga oqeani në atmosferë po bëhet më i dobët.
Në të njëjtën kohë, lumenj me ujë të shkrirë nga Arktiku dhe shtresat e akullit të Grenlandës derdhen në oqean, të cilat zvogëlojnë kripësinë dhe dendësinë e ujërave sipërfaqësore, duke zvogëluar më tej aftësinë e tyre për t’u zhytur.
Formimi i ujërave të dendura në detet nordike është ulur ndjeshëm që nga viti 1993, gjë që përbën një problem për stabilitetin e të gjithë sistemit të qarkullimit Atlantik.
Megjithatë, në një studim të ri të botuar javën e kaluar në revistën Science Advances, autori kryesor Marius Arthun, një oqeanograf fizik në Universitetin e Bergenit në Norvegji, dhe kolegët e tij kanë zbuluar se ekziston një sistem rezervë i panjohur më parë që mund të ngadalësojë rënien e AMOC.
Në studimin e ri, ekipi përdori të dhëna të ri-analizës me rezolucion të lartë nga viti 1993-2020 për të treguar se formimi i masave të dendura të ujit në Arktik është zhvendosur në hapësirë.
Shkencëtarët krahasuan rezultatet me vëzhgimet e disponueshme për të kontrolluar saktësinë e ri-analizës në përshkrimin e proceseve që po ndodhin në rajon.
Analizat konfirmuan se Oqeani Arktik po kalon një proces të quajtur “Atlantifikim”.
Atlantizimi i Arktikut do të thotë që ujërat e ngrohta të Atlantikut po hyjnë në Oqeanin Arktik gjithnjë e më shumë çdo vit, dhe se ky rajon po prodhon ujë më të dendur se më parë.
Arthun shpjegon se “Atlantizimi i referohet kalimit të Oqeanit Arktik nga një gjendje e ftohtë, e akullt në një gjendje më të ngrohtë, më pak të akullt”.
Në dekadat e fundit, akulli detar është tërhequr më në veri në Detin Barents, një pjesë e Oqeanit Arktik që ndodhet midis Skandinavisë dhe Svalbard.
Arthun thotë se Deti Barents “pritet të jetë rajoni i parë Arktik që do të bëhet pa akull” dhe ujërat e Atlantikut tani po përhapen në Gjirin Euroaziatik, në veri të Detit Barents.
“Ne zbuluam se zvogëlimi i formimit të dendur të ujit në detet nordike u kompensua nga një rritje e formimit të dendur të ujit në Detin Barents dhe në veri të Svalbard. Këto dy zona kanë përjetuar një tërheqje të skajit të akullit të detit, gjë që ka rritur sipërfaqen mbi të cilën mund të formohen shtresa të dendura uji.”
Autorët besojnë se ky sistem rezervë mund të ndihmojë në ruajtjen e AMOC për më gjatë.
“Ka procese që kontribuojnë në qëndrueshmërinë e AMOC, ndoshta duke zvogëluar mundësinë e një dobësimi ose shembjeje serioze,” tha Arthun.
