Ishujt magjepsës të Lofoten-it në Norvegji janë bërë virale për diellin e mesnatës gjatë verës, por ndërsa numri i vizitorëve rritet ndjeshëm, banorët vendas kanë një mesazh të qartë: Mirë se vini – por respektoni shtëpinë tonë.
Parajsa në rrezik
Rreth 300 kilometra brenda Rrethit Arktik, arkipelagu i Lofoten-it ngrihet nga deti me male të thepisura dhe pamje që duken të shpikura nga një përrallë. Nga maji deri në fund të korrikut, këto ishuj përjetojnë ditë të pafundme nën dritën e diellit të mesnatës, që thekson ngjyrat e peizazhit akullnajor. Por tani, banorët janë përballur për herë të parë me mbingarkesë turistike.
Aty ku dikur mbizotëronte qetësia, tani makinat e turizmit bllokojnë rrugët, dhe turma vizitorësh grumbullohen në shtigje të ngushta malore për të ndjekur pamje ikonike për rrjetet sociale. Në vitin 2023, rreth një milion turistë vizituan Lofoten – 40 herë më shumë se popullsia lokale prej 25,000 banorësh.
Turizmi: bekim apo barrë?
Banorët si Astrid Haugen dhe Frida Berg e pranojnë se turizmi sjell vende pune dhe shërbime të reja, por ngre shqetësime serioze për infrastrukturën e pamjaftueshme dhe ndikimin në natyrën e brishtë të ishujve.
“Ky është vendi ynë, jo thjesht një sfond për ‘selfie’ në Facebook,” thotë Berg. Shumë prej vendasve janë më të shqetësuar për sjelljen e turistëve sesa për numrin e tyre – hedhja e mbeturinave, parkimi në mënyrë të çrregullt dhe mungesa e respektit ndaj komunitetit janë shqetësime të përbashkëta.
Nga fshatra peshkatarësh në atraksione elitare
Disa zona, si Nusfjordi historik, janë shndërruar thuajse plotësisht në destinacione turistike, me vetëm 22 banorë dhe 90,000 turistë në vit. Edhe pse ruajtja e trashëgimisë është bërë përmes turizmit, disa fshatra janë zbrazur në dimër, pasi shtëpitë janë kthyer në prona pushimi për të huaj ose akomodime afatshkurtra.
Në kontrast, Henningsvær ruan ende gjallërinë e jetës vendase, ku futbollistët luajnë nën dritën e natës dhe peshkatarët punojnë rrjetat e tyre në mesnatë. “Turizmi është i nevojshëm,” thotë një guidë lokale. “Por Lofoten nuk është ndonjë Disneyland Arktik.”
Zgjidhje të reja për një sfidë të re
Qeveria norvegjeze ka miratuar së fundmi një taksë vizitorësh për zonat me fluks të lartë turistik. Lofoten planifikon ta zbatojë atë në vitin 2026 për të financuar infrastrukturën që tashmë është nën presion – nga vendparkimet te sinjalistika për ruajtjen e shtigjeve.
Fushatat vendase përfshijnë banorët, përfshirë fëmijët, që u kërkojnë turistëve të respektojnë natyrën dhe komunitetin. Po ashtu po promovohet turizmi gjatë gjithë vitit për të shmangur mbingarkesën sezonale dhe “fshatrat fantazmë” dimërore.
“Duam që njerëzit të dashurohen me Lofoten – por jo aq shumë sa ta shkatërrojnë”
Në plazhin Unstad, Haugen dhe Berg shëtisin pranë valëve të arta ndërsa fëmijët refuzojnë të shkojnë në gjumë, të mashtruar nga drita e pafundme. Ndërkohë, vendasit përpiqen të ruajnë një ekuilibër delikat: mirëpresin turistët, por pa humbur qetësinë, kulturën dhe identitetin e tyre.
Ishujt Lofoten mbeten një mrekulli natyrore dhe një shtëpi e gjallë – dhe sfida është t’i mbajmë të dyja.
