“Po sikur të refuzoj?” Me këto fjalë, të publikuara në rrjetet sociale, Milorad Dodik njoftoi një kapitull të ri të mundshëm në konfliktin e tij me institucionet e shtetit të Bosnjës dhe Hercegovinës, pak para se Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) i BeH, më 6 gusht, t’i hiqte mandatin si President i Republikës Sërpska.
Vendimi i KQZ-së u mor në përputhje me Ligjin Zgjedhor të BeH, pasi Gjykata e Bosnjës dhe Hercegovinës e kishte dënuar përfundimisht Dodikun me një vit burg dhe e kishte ndaluar të mbante poste publike për gjashtë vjet.
Kjo hapi rrugën për zgjedhje të parakohshme për Presidentin e RS-së, por gjithashtu krijoi dyshime serioze se mbajtja e tyre mund të bllokohej ose pengohej nga vetë entiteti.
Të mërkurën, Dodik njoftoi një referendum në RS për mandatin e tij në përgjigje të vendimit të KQZ-së.
Kushtetuta e Bosnjës dhe Hercegovinës nuk parashikon mundësinë e mbajtjes së referendumeve në entitete.
Më parë, pasi u shpall vendimi më 1 gusht, Dodik tha se “për sa kohë që është president, zgjedhjet nuk do të mbahen në territorin e RS-së”.
“U bëj thirrje bashkëpunëtorëve të mi të hedhin poshtë çdo mundësi për mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme presidenciale, të angazhojnë policinë për të parandaluar organizimin e çdo qendre votimi”, u tha ai gazetarëve në Banja Luka në atë kohë.
Misioni i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) në Bosnjë dhe Hercegovinë, në përgjigje të Radios Evropa e Lirë, u bëri thirrje të gjithë zyrtarëve të respektojnë vendimet e Komisionit Qendror Zgjedhor të Bosnjës dhe Hercegovinës dhe institucioneve përkatëse gjyqësore.
“Çdo përpjekje për të penguar ose parandaluar zgjedhjet e parakohshme do të përfaqësonte një shkelje të drejtpërdrejtë të sundimit të ligjit dhe parimeve demokratike”, deklaroi OSBE në përgjigje të një kërkese nga Radio Evropa e Lirë.
Zgjedhjet e parakohshme mund të shpallen vetëm pasi të ketë skaduar afati për apelim të vendimit të KQZ-së. Pasi vendimi të bëhet i formës së prerë, zgjedhjet duhet të mbahen brenda 90 ditëve.
Ligji zgjedhor i BeH përcakton qartë se mandati i një zyrtari të zgjedhur përfundon në ditën kur vendimi që e dënon atë me të paktën gjashtë muaj burg bëhet i formës së prerë.
Në ditët pas publikimit të vendimit përfundimtar të Gjykatës së BeH, Aleanca e tij e Social Demokratëve të Pavarur (SNSD) e hodhi poshtë vendimin, qeveria e RS mbajti të njëjtin qëndrim dhe u njoftua një seancë e jashtëzakonshme e Asamblesë Kombëtare të entitetit, e cila, siç u njoftua, duhet të japë një “përgjigje të përshtatshme”.
Megjithatë, deri më tani asnjë institucion i Republikës Sërpska nuk ka vendosur zyrtarisht të mbështesë kërcënimet e Dodik.
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve nuk iu përgjigj pyetjes së REL-it në lidhje me njoftimin e Dodikut për bllokimin e zgjedhjeve.
Një zyrtar i KQZ-së, në kushte anonimiteti, tha se KQZ-ja është e detyruar të shpallë zgjedhje të parakohshme pasi vendimi për revokimin e mandatit të Dodikut të bëhet përfundimtar.
Megjithatë, derisa vendimi të bëhet përfundimtar, mandati i Milorad Dodikut nuk përfundon zyrtarisht.
Kjo do të thotë se ai do të vazhdojë të shërbejë si President i RS-së, gjë që ai tashmë po e përdor për të hedhur poshtë vendimin e KQZ-së së BeH-së.
Ligji zgjedhor i BeH nuk specifikon se çfarë pjesëmarrjeje kërkohet që zgjedhjet të jenë të vlefshme. Dodik u bëri thirrje qytetarëve, përveç institucioneve, të kundërshtojnë zgjedhjet.
Milorad Dodik ka të drejtë të apelojë vendimin e KQZ-së në Divizionin e Apelit të Gjykatës së BeH, dhe afati për ta bërë këtë është dy ditë pas marrjes së vendimit që i heq mandatin.
Ligji Zgjedhor përcakton se pas përfundimit të mandatit, vendimet “dërgohen si rregull me postë, personalisht personit të cilit i janë destinuar, dhe me faks, dhe vetëm në raste të veçanta me tërheqje personale në selinë e KQZ-së së BeH, me njoftim paraprak të shërbimit kompetent”.
Anëtari i KQZ-së, Suad Arnautoviq, u tha gazetarëve pas seancës në të cilën iu hoq mandati i Dodik-ut se procedurat ligjore para shpalljes së zgjedhjeve të parakohshme mund të zgjasin deri në dy muaj, dhe se pas skadimit të afatit të apelimit, KQZ-ja do të jetë e detyruar të shpallë zgjedhjet dhe t’i zhvillojë ato në përputhje me afatet ligjore.
Zgjedhjet e rregullta të përgjithshme në Bosnjë dhe Hercegovinë janë planifikuar për tetor 2026, kështu që mandati i presidentit të entitetit të zgjedhur në zgjedhje të parakohshme do të zgjasë deri në zgjedhjet e përgjithshme.
Shumica e partive opozitare në RS e kanë hedhur poshtë tashmë thirrjen e Dodikut për SNSD-në për formimin e një “qeverie uniteti kombëtar” në RS dhe veprim të përbashkët në institucionet e BeH në përgjigje të humbjes së mandatit të Dodikut.
