Gjatë historisë, bota ka qenë dëshmitare e shfaqjes dhe zhdukjes së shumë shteteve unike, secili i lindur nga ide ekscentrike, ambicie të guximshme apo ngjarje të trazuara historike. Këto kombe, shpesh jetëshkurtra dhe jo konvencionale, kanë lënë pas rrëfime që vazhdojnë të magjepsin e të zgjojnë kureshtje. Në këtë artikull, ndërmarrim një udhëtim për të eksploruar disa nga vendet më të pazakonta dhe historitë e çuditshme që i përcaktojnë ato.
1. Republika e Minervës
Në vitin 1972, sipërmarrësi Michael Oliver u përpoq të krijonte një utopi libertare duke shpallur Republikën e Minervës mbi një shkëmb të fundosur në Oqeanin Paqësor. Ai solli rërë për ta ngritur shkëmbin mbi nivelin e detit, ndërtoi një kullë të vogël dhe shpalli pavarësinë. Megjithatë, Tonga shpalli shpejt sovranitetin mbi zonë, duke i dhënë fund ekzistencës së shkurtër të Republikës.
2. Shteti i Lirë i Fiumes
Mes viteve 1919 dhe 1924, qyteti portual adriatik i Fiumes (sot Rijeka, Kroaci) u qeveris nga poeti-ushtar Gabriele D’Annunzio. Ai miratoi ligje të pazakonta dhe promovoi politika surreale, përfshirë themelimin e një shteti korporativ me nëntë korporata të detyrueshme që përfaqësonin sektorë të ndryshëm të shoqërisë. Qeveria e tij plot shfrenime vendosi një precedent për ekscentricitetin politik, duke ndikuar lëvizjet e ardhshme politike.
3. Mbretëria e Tavolarës
Në vitin 1836, bariu Giuseppe Bertoleoni, me origjinë korsikano-gjeneze, e shpalli veten mbret të ishullit Tavolara, pranë bregut të Sardenjës. Ai pretendoi se mbreti Karli Alberto i Sardenjës kishte njohur verbalisht sovranitetin e tij gjatë një vizite. Familja Bertoleoni vazhdoi të sundonte ishullin, me djalin e Giuseppe-s, Paolo I, si pasardhës. Pavarësisht bashkimit të Italisë në 1861, mbretëria e ruajti pavarësinë, me Paolo I që kërkonte njohje nga qeveria italiane. Familja ende banon në ishull, ku Tonino Bertoleoni, një pasardhës, menaxhon një restorant dhe shërben si pretendenti aktual i fronit.
4. Kombi i Ladonias
Në vitin 1996, artisti suedez Lars Vilks shpalli zonën rreth skulpturave të tij, Nimis dhe Arx, në Rezervatin Natyror të Kullabergut, si mikroshtetin e pavarur të Ladonias. Ky akt ishte një përgjigje ndaj autoriteteve suedeze që kërkonin shembjen e veprave të paautorizuara. Ladonia funksionon si një mikroshtet i fokusuar tek arti, duke tërhequr mijëra vizitorë çdo vit që eksplorojnë skulpturat e saj dhe marrin pjesë në komunitetin e saj krijues.
5. Principata e Silandit
Në vitin 1967, ish-majori i Ushtrisë Britanike Paddy Roy Bates pushtoi një fort detar të braktisur të Luftës së Dytë Botërore pranë bregut të Anglisë, të njohur si HM Fort Roughs, dhe e shpalli Principatën e Silandit. Ai e shpalli veten Princ Roy dhe gruan e tij, Princeshë Joan. Me kalimin e viteve, Siland u mbijetoi pushtimeve, u bë “strehë të dhënash” dhe lëshoi pasaporta të veta. Pavarësisht pretendimeve të saj, Siland mbetet e panjohur si shtet sovran.
6. Mbretëria e Araukanisë dhe Patagonisë
Në vitet 1860, avokati francez Orélie-Antoine de Tounens u shpalli mbret i tokave Mapuche në Amerikën e Jugut, duke themeluar Mbretërinë e Araukanisë dhe Patagonisë. Pavarësisht shpalljes, mbretëria nuk u njoh kurrë nga asnjë shtet. Pas vdekjes së tij në vitin 1878, një sërë francezësh pretenduan titullin e mbretit, duke vazhduar trashëgiminë e kësaj monarkie të panjohur.
7. Republika e Ishullit të Trëndafilave
Në vitin 1967, inxhinieri italian Giorgio Rosa ndërtoi një platformë 400 metra katrorë në Detin Adriatik, 11 kilometra larg bregut të Riminit. Ai e shpalli Republikën e Ishullit të Trëndafilave me 1 maj 1968, duke u vetëshpallur president. Platforma kishte një restorant, bar, diskotekë, dyqan suveniresh dhe zyrë postare, si dhe nxori pullat e veta. Qeveria italiane e pa këtë si një skemë shmangie taksash dhe e shkatërroi platformën në shkurt 1969.
8. Mbretëria e EnenKio-s
Mbretëria e EnenKio-s është një mikroshtet i vetëshpallur që pretendon sovranitet mbi Ishullin Wake, një territor amerikan në Paqësor. Në vitet 1990, ajo nisi të lëshonte pasaporta dhe dokumente të tjera, duke tërhequr vëmendjen ligjore ndërkombëtare. Qeveria e SHBA-së e refuzon kategorikisht ekzistencën e saj, dhe Ishujt Marshall e kanë hedhur poshtë pretendimin, duke e konsideruar mashtrim.
9. Republika e Madhe e Rough and Ready
Në vitin 1850, qyteti minerar Rough and Ready në Kaliforni shpalli veten Republika e Madhe e Rough and Ready për të protestuar kundër një takse të re minerare. Republika vetëshpallur zgjati vetëm tre muaj, duke iu ribashkuar SHBA-së me 4 korrik 1850. Sot, qyteti e feston çdo vit pavarësinë e tij të shkurtër me “Ditët e Shkëputjes,” duke nderuar të shkuarën e tij rebele.
10. Republika e Molosias
E themeluar në vitin 1977 nga Kevin Baugh, Republika e Molosias është një mikroshtet i vetëshpallur në Nevada, SHBA. Ajo pretendon sovranitet mbi 11.3 hektarë dhe përdor një monedhë të vetën, valora, e lidhur me vlerën e brumit për biskota çokollate. Molosia ka gjithashtu festa unike, një marinë me kajakë të fryrë dhe nxit turizmin, duke ofruar vizita të udhëhequra për vizitorët.
11. Republika e Conch-it
Në vitin 1982, Key West në Florida u shpall Republika e Conch-it për të protestuar kundër një bllokade rrugore të Patrullës Kufitare të SHBA-së që dëmtonte turizmin. Qyteti shpalli shkëputjen, ngriti flamurin e vet dhe organizoi një “luftë” simbolike duke hedhur bukë kubane të ndenjur ndaj agjentëve federalë. Ky akt humoristik tërhoqi vëmendjen e mediave, duke çuar në heqjen e bllokadës. Republika e Conch-it feston ende pavarësinë çdo vit me festime të mëdha.
12. Mbretëria e Sedangut
Në vitin 1888, aventurieri francez Marie-Charles David de Mayréna u shpall Mbret i Sedangut, një rajon në territorin e sotëm të Vietnamit. Ai bindi krerët fisnorë lokalë ta zgjidhnin sundimtar, duke themeluar një mbretëri jetëshkurtër. Me gjithë përpjekjet për të fituar njohje ndërkombëtare, Mbretëria e Sedangut u zhduk shpejt pas vdekjes së tij misterioze në vitin 1890.
13. Urdhri Sovran Ushtarak i Maltës
Urdhri Sovran Ushtarak i Maltës (SMOM) është një urdhër fetar laik katolik me histori mbi 900-vjeçare, që daton që nga shekulli XI kur u themelua në Jeruzalem. I njohur si subjekt sovran në të drejtën ndërkombëtare, Urdhri mban marrëdhënie diplomatike me mbi 100 shtete dhe Bashkimin Europian, si dhe ka status vëzhgues të përhershëm në Kombet e Bashkuara. Ai lëshon pasaporta, monedha dhe pulla poste, dhe gëzon të drejta ekstraterritoriale në Romë. Misioni i Urdhrit fokusohet në ndihmën humanitare, duke ofruar kujdes mjekësor, social e humanitar për njerëzit në nevojë në mbarë botën.
14. Qyteti i Lirë i Christianias
Në vitin 1971, një grup artistësh dhe aktivistësh themeluan Christianian në Kopenhagë, Danimarkë, duke zënë një ish-kazermë ushtarake. Kjo komunë autonome e vetëshpallur funksionon me demokraci konsensuale, duke theksuar vendimmarrjen kolektive dhe jetesën komunale. Me kalimin e viteve, Christiania është bërë një qendër e gjallë për stilin e jetës alternativ, duke tërhequr artistë, muzikantë dhe shpirtra të lirë. Pavarësisht përballjes me autoritetet, ajo mbetet një shembull i festuar i kundërkulturës dhe eksperimentimit urban.
15. Republika e Cospaias
Në vitin 1440, një gabim matjeje kufitare midis Shteteve Papale dhe Republikës së Firences la një copë të vogël toke pa pretendues. Banorët e Cospaias e shfrytëzuan rastin, duke shpallur pavarësinë. Për 385 vjet, Cospaia lulëzoi si një republikë pa ligje, duke kultivuar veçanërisht duhan, i cili ishte i ndaluar në rajonet fqinje. Në vitin 1826, republika u shpërbë dhe territori i saj u nda midis Toskanës dhe Shteteve Papale.
Përfundim
Këto kombe të çuditshme theksojnë dëshirën e qëndrueshme të njerëzimit për shprehje, sovranitet dhe eksperimentim. Ndonëse shumica u zhdukën shpejt, disa lanë trashëgimi përmes traditave dhe turizmit, duke vazhduar të nxisin kureshtjen mbi kufijtë e shtetësisë. Historitë e tyre pasqyrojnë mënyrat e ndryshme se si individë dhe komunitete kërkojnë autonomi e identitet, shpesh duke sfiduar nocionet konvencionale të shtetit dhe qeverisjes. Këto mikroshtete, qofshin jetëshkurtra apo jetëgjata, nënvizojnë kërkimin e pandalshëm të shpirtit njerëzor për vetëvendosje dhe njohje. / History Collection – Syri.net
