Neuroshkencëtarët që studiojnë qarkullimin e dhimbjes në tru e palcë kurrizore e përshkruajnë si “dhimbje fantazmë”: e padukshme, e pashpjegueshme dhe që ndryshon jetën. Ndryshe nga dhimbja nga dëmtimi, neuropatia lind nga vetë sistemi nervor i dëmtuar që nis të prodhojë sinjale të rreme, sikur një alarm zjarri të bjerë pa zjarr.
Pasojat nuk janë vetëm fizike. Dhimbja kronike çon shpesh në depresion, ankth, izolim shoqëror dhe ndjenjë pafuqie. Rreth 10% e amerikanëve vuajnë nga kjo gjendje, shpesh pas diabetit, trajtimeve të kancerit apo dëmtimeve të shtyllës kurrizore. Kostoja shtrihet nga miliarda dollarë shpenzime shëndetësore deri te humbja e produktivitetit. Shumë pacientë kthehen nga mungesa e alternativave te opioidët, duke rrezikuar varësi.
Roli i pazakontë i GluD1
Zbulimi i trajtimeve kërkon të kuptohet pse qarkullimi nervor keqfunksionon. Këtu hyn në lojë receptori GluD1 (glutamate delta-1). Ai nuk transmeton drejtpërdrejt impulse si receptorët e tjerë të glutamatit, por organizon sinapset, lidhjet mes neuroneve. Është si një “usta” që udhëzon ku formohen lidhjet dhe sa të forta bëhen.
Kjo është vendimtare sidomos në rajone që lidhen me dhimbjen dhe emocionet, si palca kurrizore dhe amigdala. Kërkimet tregojnë se GluD1 vepron si “arkitekt” i qarkullimeve të dhimbjes. Kur funksionimi i tij dëmtohet, lidhjet nervore bëhen të paqëndrueshme dhe krijojnë “zhurmë” sinjalizuese, duke rritur ndjeshmërinë ndaj dhimbjes.
Riparimi i lidhjes së prishur
Studimet zbuluan se GluD1 punon së bashku me një proteinë të quajtur cerebellin-1 për të formuar një “urë trans-sinaptike”, si një shtrëngim duarsh i fortë mes neuroneve. Në dhimbjen kronike kjo urë prishet, duke çuar në sinjale të çrregullta.
Në një eksperiment, injektimi i cerebellin-1 tek minjtë riktheu aktivitetin e GluD1, uli dhimbjen dhe nuk solli efektet anësore tipike të opioideve. Në vend që thjesht të mpinte trupin, kjo qasje riktheu ekuilibrin e sistemit të përpunimit të dhimbjes.
Shpresa për të ardhmen
Edhe pse kërkimi është ende në faza të hershme, zbulimet tregojnë se GluD1 mund të ofrojë një rrugë të re: riparimin e vetë rrjetit të dhimbjes, jo thjesht maskimin e simptomave. Për miliona njerëz që vuajnë nga dhimbja kronike, ky receptor i vogël e i çuditshëm mund të hapë derën për një lehtësim të qëndrueshëm dhe më të sigurt.
