Ballina Kuriozitete Të kuq, blu, të verdhë… Por pse jo jeshilë? Misteri i ngjyrave...

Të kuq, blu, të verdhë… Por pse jo jeshilë? Misteri i ngjyrave të yjeve

10
0

Kur shohim qiellin e natës, yjet mund të duken me ngjyra të ndryshme, të kuq, blu, portokalli apo të verdhë, por kurrë jeshilë. Ngjyra e një ylli përcaktohet kryesisht nga temperatura e sipërfaqes së tij. Ashtu si me zjarrin, ngjyrat ndryshojnë nga më e nxehta tek më e ftohta: blu, e bardhë, e verdhë, portokalli dhe e kuqe. Yjet blu janë më të nxehtët, me temperatura nga 10,000 deri në 50,000 Kelvin. Dielli ynë ka rreth 6000 K dhe, edhe pse në të vërtetë është i bardhë, duket i verdhë për shkak të atmosferës së Tokës. Po ashtu, atmosfera bën që disa yje të “shkëlqejnë” sikur po pulsojnë.

Ku të shohim yje shumëngjyrësh

Për një yll të kuq, shihni Betelgeuse në Orion. Për një blu, kërkoni Rigel, gjithashtu në Orion. Capella shndrit e verdhë në Auriga, ndërsa Antares duket portokalli i kuqërremtë në shenjën e Akrepit. Për të parë më qartë, duhet të shmangni ndotjen e dritës, të përdorni dylbi ose teleskop dhe të dini kohën e duhur. Dimri shpesh ofron mundësinë më të mirë për të parë yjet më të ndritshëm.

Pse nuk shohim yje jeshilë

Sekreti fshihet tek mënyra se si funksionojnë sytë tanë. Ne kemi tre lloje qelizash ndijore për ngjyrat: për të kuqen, të gjelbrën dhe të blunë. Objektet nuk lëshojnë një ngjyrë të vetme, por kombinime të ndryshme që ngacmojnë konet në mënyra të ndryshme. Për shembull, portokallia ngacmon më shumë konet e kuqe se ato jeshile, ndërsa blutë nuk preken fare. Truri më pas e interpreton këtë si “portokalli”.

Që një yll të dukej jeshil, do të duhej të lëshonte pothuajse vetëm dritë të gjelbër. Por kjo nuk ndodh. Yjet lëshojnë gjithmonë një spektër të plotë, duke përfshirë të kuqe e blu, gjë që përzier e bën dritën të duket e bardhë ose me nuanca të tjera si e verdhë, e kuqe apo blu. Edhe kur temperatura është e tillë që pjesa më e fortë e rrezatimit bie tek gjelbërimi, pjesa tjetër e spektrit është mjaftueshëm e fortë për ta “zhdukur” efektin jeshil.

Ngjyra e yjeve është një dritare për temperaturën dhe natyrën e tyre. Ne mund të shohim yje blu të ngrohtë, të kuq gjigantë apo të verdhë si dielli ynë, por jo jeshilë. Kombinimi i dritës dhe mënyra si e perceptojnë sytë tanë e bëjnë të pamundur këtë ngjyrë. Megjithatë, kjo larmi ngjyrash e bën vështrimin e qiellit të natës edhe më mahnitës.