“S’resht së shkruari
Duke dashur të kryej
Një zinxhir të artë hajku. . . . ”
( Lulzim Logu)
Logu është një ndër poetët e spikatur të kohës sonë, i cili përmes pendës së tij të mprehtë bëri hapa të konsiderueshëm, duke ecur i sigurtë majave të artit poetik. Si autor i dymbëdhjetë veprave letrare u bë emër i njohur jo vetëm në shtrirje kombëtare, por, edhe duke qenë i përkthyer edhe në disa gjuhë, si anglisht, italisht greqisht, etj. Po ashtu poeti tropojan Logu është i përfshirë edhe në disa antologji ku prezenca e tij me krijime cilësore i bën nder jo vetëm Malësisë së Gjakovës, por mbarë trojeve shqiptare.
Duke lexuar librin më të ri të poetit Lulzim Logu ”Ethet e Lutjes”, haiku, si lexues i rëndomtë nuk mund të kalosh kalimthi faqeve të kësaj vepre nga se që në hajkun e parë e deri në të mbramin (281 haiku), secili trevargësh të përfshin në mendime të thekta filozofike, duke trajtuar gjithë jetën e njeriut tonë, me peripecitë e përjetuara , thua se autori është kujdestar i të gjitha dhimbjeve shpirtërore të brezit të tij , të gjitha gëzimeve, i dashurisë në trojet e tij.
Veçoria e trevargshit logian qëndron në fuqinë shprehëse ku rrëmben lexuesin me ndjenjën shpirtërore e forcën mendore, duke ia prezantuar dhimbjen e gojfiltë e dashurinë si vuajtje ose saktificë. Kjo formë shkrimi në trevarshin logian, natyrshëm skajon cilësitë krijuese e filozofike të poetit, i cili është dashuruar në trevargëshin e tij. Dhe, si rezulltat i kësaj, sikur mos të dihej preardhja e haikut, ky poet do ishte “kumbar” i haikut shqiptar
Në haikun 28 të fq. 11 lexojmë:
”Pika të mëdha shiu/Vargje të pandalshme/Haiku. . . ”
E sqaruar bukur, haiku për poetin është pikë e shpirtit. Për këtë qasje të përzemërt ndaj haikut, poeti na dëshmon edhe te haiku 74, fq. 23 ku shkruan:
”S’resht së shkruari/Duke dashur të kryej/Një zinxhir të artë hajku. . . . ”
Qasja shpirtërore e filozofike ndaj hajkut, mendoj se s’do koment pas këtyre rreshtave të lartë cekur.
Ndjeshmëria shpirtërore e poetit Lulzim Logu, një filozofi e dhimbjes e dashurisë njerëzore.
Edhe poeti ka etapat e veta të ndjesive që ia dhuron mosha, koha, pjekuria dhe rastet e veçanta të jetës. Të gjitha së bashku përbëjnë forcën imanente poetike, të regjistruar në memorien e tij, ku pikon e rrjedh regjistrimi i fenomeneve jetësore në psikologjinë personale. Te poeti Lulzim Logu, në librin “Ethet e lutjes”, ky sindrom poetik është jo vetëm i dukshëm, por edhe i thurur rrjedhshëm e me ndjesi të mprehta.
‘’Dikur”Zbathur e ndjeja/Zjarrminë dikur/Tash ftohjen. . . . ”, janë këto vargje që tregojnë ndryshmet e brendshme në vetqënjen e poetit si njeri. Por kujtimet mbillën dhe vlojnë nëpër kohë, padiktueshëm si :
” Lutje e pambarueme/Malli im i fshehtë/Në arkën e zemrës. . . . ”
Si zakonisht te çdo njeri, posaçërisht te krijuesi, kujtimet evolojnë nëpër kohë, të dalin si të “gjalla” para syve, herë të gjallat si të “vdekura”, duke reprizuar me dashurinë, me vuajtjen, me dhimbjen etj.
Dashuria, mendoj, do ishte gërma e parë e alfabetit te krijuesit, nga se zjarri ndizet më lehtë në moshë të re, ndërsa dhimbjet gufojnë përjetimeve të hidhura. Proçes ky i cili kalon edhe përmes shprtit human e njerëzor të poetit Lulzim Logu.
Dashuria në trajtesën e vargjeve të Lulzim Logut, çoftë haiku apo ato lirike, e mbajnë emblemën e një dashurie të mirëfilltë, të sinqertë, besnike e të zjarrtë. Nuk ndjehet dashuria si tregti, por si vuajtje e ndjesive shpirtërore, i përket atij romantizmit të dikurshëm deri në flakërim. Kjo mënyrë, mendoj unë prezanton edhe dinjitetin njerëzor te lindur e rritur në ambientin e vetvetes me gjithë kulturën e traditës kombëtare. Ja disa vargje-haiku-t:
” Sa herë të puth/Më duket e fundit/Mbes’i etur. . . . ”, ose :
”Lotin si kujtim/E kthej puthje/Në buzen e rreshkur. . . . ” si dhe :
”Sa të dua/Tretem pandjerë/Shituar bukurie. . . . ”
Aftësia imagjinare poetike të sjell në mendime kohët, lirinë për të dashuruar lirshëm. Ja forca poetike e e shprehur në trevagshin logian:
”Gjinjtë e kërcyer/Shqyjnë pëlhuren/Pisket liria. . . . ”
Këto vargje të cekura, argumetojnë mendimin e mësipërm mbi trajtesën e dashurisë nga bota poetike e poetit Lulzim Logu. Pra, si diçka ndryshe, e zjartë, besnike e njerëzore. Një dashuri e mbështjellur me fjalët mjaltuese skajshmërisht.
Dhimbja dhe dashuria prindore në trevargshin e Lulzim Logut.
Një tjetër qasje interesante në haikun e poetit Lulzim Logut e lexojmë në përkushtimin e poezive atnore, vargjet me të cilat i drejtohet prindërve, njërin të gjallë e tjetrin në jetën e amshuar. Këtyre figurave madhore të jetës, e të vetmet, i “shikon” përmes prizmës së lotit të dhimbjes së përbashkët, por edhe të dhimbjes së tyre për njëri tjetrin( i gjalli për të vdekurin).
Lexojmë elegancën vargore te rreshtave që të mbushin dhimbje:
e babës/Dhe lot’i nanës/Skajojnë dhimbjen. “Nëna ime/Vallëzon /N’peshoren e jetës. . . . ”
Vargje që flasin shumë përmallshëm ndjesinë e kënaqësisë qëtë paktën nënën e ka në jetë, afër zemrës së tij të përmallshme. Ndërsa ai që i mungon, babai, i drejtohet me vargjet tejet prekëse:
”Hija e babës/Frymon mureve/ Të shtëpisë. . . . ”
Një përfytyrim i ndjeshëm prindëror edhe pas kaq vitesh ndarje. Nga ky aspekt i jetës së mbështjellë me dashuri e dhimbje prindore, mund të flitet shumë e shumë, por kur ndjesojmë figuracion “pika shiu”, në vargun logian, nënkuptojmë shumë më shumë se mund të shkruajmë:
“Pika e shiut/Më e fortë se guri/Dëgjoj krisjen e saj. . . . ”
Dashuria ndaj natyrës dhe çështjes kombëtare, një lidhshmëri jetike shpirtërore, në vargjet e Lulzim Logut.
I tërë libri me haiku” Ethet e Lutjes” me gjithësejt 282 haiku, poeti tropojan Lulzim Logu, nuk le anash asnjë segment të jetës dhe të rrethanave jetësore që nuk i përjetson në trevagshin e tij, me një elegancë të përmbledhur me një logjikë universale. Secili rresht, secili haiku, përmban tharmin e kuptimit, mesazhin e thellë filozofik e njerëzor. Nga ky aspekt, në vargjet e treshe, lexuesi ndien kënaqësinë e përjetimit të bukurive natyrore sipas interpretimit të ndjesive të thella të poetit Logu. Pos këtij aspekti, me një mjeshtri të rrallëdo thoja, lidh gjitha bukuritë e trojeve shqiptare, si pjesë e pandarë e në veçanti Rugovën e bukur.
Duke e njohur të gjithë poetin si një dashamir të natyrës dhe bukurive të saj, i cili kalon verat duke shëtitur në Maje të Jezercit e lartësive të bjeshkëve të Rugovës, natyrshëm se këto bukuri janë pjesë e pandarë e frymëzimit poetik që rrjedhin në vargje. Ja disa nga vargjet me nivel të lartë artistik:
” Bash si lot/Shiu i Rugovës/Mezi dallohet. . . . ”, ose”Malli ngjiti zemrës/Si balta /Këpucës. . . . ”
Një lidhje e fortë qëndron mes vargjeve për natyrën e bukuritë e saja si të pandara mes Rugovës, Majës së Hekurave dhe Jezercit. Lexojmë vargjet brilante:
” Frynë veriu në korrik/Në Majen e Hekurave/Rrënqethet kujtimi yt. . . . ”, ose : ‘’Mbrëmjes në Jezercë/Pisakatin dhitë e egra/Serenaten alpine”, ”Sumbulla loti/Mbi faqen e Jezercës/Liqenet e gurit. . . . ”
Dhe, komenti ndaj këtyre vargjeve brilante, do ishte i tepërt. . . . .
Ndjeshmëria e poetit ndaj varfnjakëve, skamnorëve, si kategori e veçantë në shoqërinë tonë.
i mirëfilltë, jeton, përgjon dhe përjeton vuajtjet e të tjerëve deri në thellësi të shpirtit të tij. Ai duke shetitur rrugëve, në syrin dhe mendjen e tij, futet dhimbja ndaj të tjerëve, të cilën e ndien si vuajtje dhe vuan me ata që vuajnë. Fenomenet e përdithsmërisë para syve tanë nuk përjetohen njësoj. ka në embrionin e tij ndjeshmërinë e theksuar, ndryshe nuk do ishte poet i mirëfilltë.
Lypasat e rrugës, skamnorët e të vuajturit, ia “zënë “rrugën poetit. Pas përjetimit vijnë vargjet e njerëzores së thellësive shpirtërore. Mosbarazimi mes varfnjakëve dhe të pasurve tingëllon dhimbshëm në vargun logian si në këtë trevargësh:
”Mbi dorën time /Mungon e jotja/Degë e thyer. . . . . ”
Ndjeshmëria migjeniane prodhon kohën e Migjenit përmes protagonistëve të kohës sonë. Ja si i shikon një nga lypsarët poeti Logu, si ndihet pranë tyre:
” Loti lypsarit/Këtë natë acari/Ma thyen zemrën. . . ”, ose “Mëkataoj duke lutur/Sytë e tu/Të mos qajnë. . . . ”
Në këto vargje, nuk shohim vetëm dhimbjen poetike, por dëgjojmë apelin e dhimbjes migjeniane nga poeti i mirënjohur, mjeshtër i vargut. Z. Lulzim Logu.
Sado të shkruanim për librin më të ri të poetit Lulzim Logu ”Ethet Lutjes”, prapë do i mbesim borxh mendimit universal e filozofik të vargut të tij. Mendoj se poeti Lulzim Logu, është poet i kompletuar ne logjikën e të shprehurit, stilin e veçantë, figuracionin, kompozicionin e ndërtimit elegant të poezisë-haikut, mesazhin dhe shumë elemente tjera me të cilat na bënë krenarë të kemi në bibliotekat tona familjare, shkollore etj, librat e tij të kësaj natyre./TA
