Nga Reldar Dedaj
Donald Trump në SHBA, Viktor Orban në Hungari apo Giorgia Meloni në Itali, kanë përdorur një armë të përbashkët politike: sulmin ndaj George Sorosit dhe fondacioneve të tij.
Për Trump-in, Soros ishte shenja e ndërhyrjes liberale transnacionale në politikën amerikane; për Orban-in, ai u bë “armik i brendshëm”dhe një financues i heshtur i organizatave dhe drejtësisë liberale; për Melonin, Soros përfaqësonte globalizmin që kërcënonte sovranitetin italian.
Në të gjitha këto raste, sulmi ndaj tij kishte një bazë ideologjike të qartë: një kundërshtim ndaj rrjetit të organizatave që përhapnin reforma pro-liberale në drejtësi, shoqëri civile dhe të Drejtat eNjeriut.
Shqipëria, megjithatë, i përket një tjetër skene.
Reforma në drejtësi, e miratuar në vitin 2016 me mbështetjen e fortë të SHBA-së dhe BE-së, ishte një projekt i financuar dhe i asistuar teknikisht nga Fondacioni “Shoqëria e Hapur” i George Sorosit.
Raportet publike të fondacionit flasin për investime në procesin e Vettingut, trajnime për gjyqtarë e prokurorë dhe lobim ndërkombëtar për paketën kushtetuese. Vetë Edi Rama dhe Partia Socialiste kanë qenë përfituesit kryesorë politikë të kësaj reforme, duke e shitur si “kryereformën” e mandatit të tyre.
Gjatëjavëve tëfundit, Edi Rama ka nisur një lloj fushate që duket e heshtur, por është e prerë dhe e personalizuar ndaj atyre prokurorëve dhe gjyqtarëve që guxojnë të shohin botën ndryshe.
Pas prokurores Elsa Gjeli dhe gjyqtarit Hazbi Balliu, tani është emri i Klarent Demirit që ndodhet nën vëzhgim publik. Ai u shpall fajtor, jo për shkelje të ligjit në tërësi, por për pengim të çlirimit të një hapësire publike; një hapësirë që, sipas Ramës, i takon qytetarëve dhe jo vendimeve të gjyqësorit.
Fjalët e kryeministrit nuk janë thjesht kritika; ato janë predha që godasin reputacionin, që paralajmërojnë çdo magjistrat se pavarësia e tij mund të shndërrohet në një barrë të rrezikshme, një kujtesë se në këtë tokë, qoftë dhe ligji, nuk mund të ecë i lirë.
Në të njëjtën kohë, Rama përdor maskën e viktimës. Ai e paraqet veten si një burrë që paguan çmimin e një investimi ndërkombëtar, një njeri i rrethuar nga kostoja politike e Sorosit, ndërkohë që çdo hap i tij është ushqyer prej këtij rrjeti.
Reforma në drejtësi, që duhej të mbrohej si simbol i shtetit ligjor, ka shërbyer si arkitekturë e pushtetit të tij; çdo hallkë e saj ka konsoliduar kontrollin mbi individë dhe institucione, ndërsa ai e paraqet këtë si rrezik që e godet vetë atë.
Një paradoks i hidhur dhe i bukur: Rama duket viktimë për të fituar mbështetje ndërkombëtare dhe për të qetësuar ata që nuk e shohin me sy të mirë, ndërkohë që realisht ai është përfituesi më i madh, producenti dhe mbështetësi i saj.
Krahasimi me Ballkanin dhe më gjerë e shton kontrastin. Trump, Orbandhe Meloni, të gjithë e sulmojnë hapur Sorosin, të gjithë kanë një përplasje reale me drejtësinë që nuk i bindet interesave të pushtetit.
Rama imiton gjuhën e tyre për të krijuar iluzionin e betejës; por betejat e Ramës janë selektive dhe individuale: jo me sistemin në tërësi, jo me SPAK-un, jo me reformën, por me ata që guxojnë të mos i binden, duke vendosur mbi ta një hije frike që mbulon çdo vendim dhe çdo fjalë.
Ai zgjedh viktimat, zgjedh momentet, ndërsa teatrin e krijuar e paraqet si betejë për interesin publik. Rama përdor vazhdimisht një narrativë të dyfishtë me partnerët ndërkombëtarë. Ai e paraqet veten si viktimë e kostos politike të investimit të Sorosit, duke lënë të kuptohet se lidhja e tij me fondacionet e huaja prodhon sfida edhe për pushtetin e tij.
Në fakt, realiteti është i kundërt. Reforma në drejtësi, si dhe mbështetja e vazhdueshme e Sorosit, kanë shërbyer si instrumente për të konsoliduar pushtetin e tij. Kështu, Rama manipulon perceptimin: duket si viktimë për të fituar mbështetje ndërkombëtare, ndërkohë që është përfituesi kryesor i investimit të huaj.
Por në zonën e krimit, sado të përpiqesh të fshish gjurmët, diçka gjithmonë mbetet. E ngjashme është retorika e Ramës ndaj Sorosit dhe metafora e tij për “bufin e kënetës”, që më 1 mars 2025 shërbente për të minimizuar ndikimin e miliarderit dhe për të paraqitur Berishën si objekt të një manipulimi të huaj dheqë sot merr një dimension tjetër.
Berisha, në këtë histori, duket viktimë e qartë e investimit ndërkombëtar: një figurë politike që, pa asnjë mundësi për të zgjedhur, u fut në lojën e një miliarderi dhe u paraqit si peng i një skeme të madhe jashtë kontrollit të tij.
Rama, duke ndjekur të njëjtën logjikë dyfishe, por duke e kthyer atë në pushtet të vetin, nis një luftë selektive ndaj drejtësisë. Ai godet prokurorë dhe gjyqtarë të caktuar që nuk e përkrahin në veprime konkrete, ndërkohë që struktura e reformës mbetet e paprekur, duke shërbyer si mburojë e pushtetit të tij.
Kjo nuk është një betejë ideologjike si ajo Trump-it, Orban-it, Melon-it apoedhe Berishës me sistemin; kjo është një lojë e kujdesshme, ku viktimat zgjidhen me dorë dhe secili vendim i dhënë kundër interesit të tij, bëhet mjet për të demonstruar fuqinë dhe për të paralajmëruar të tjerët.
