Edi Rama është një figurë që ka tejkaluar rolin tradicional të kryeministrit dhe e ka shndërruar veten në autorin, regjisorin dhe protagonistin e një sistemi ku pushteti nuk ushtrohet, por performohet. Që nga ardhja në pushtet në vitin 2013, Rama ka ndërtuar një arkitekturë të sofistikuar të kapjes institucionale, ku Kuvendi është i noteri, drejtësia është e instrumentalizuar, media është e kapur, dhe zgjedhjet janë të menaxhuara nga patronazhi elektoral.
Ai ka përdorur retorikën e reformës për të konsoliduar kontrollin mbi institucionet kyçe. Kuvendi është shndërruar në një zgjatim të ekzekutivit, ku opozita përjashtohet nga komisionet, debati është i simuluar, dhe çdo ligj kalon me shumicë të blinduar. Drejtësia, edhe pse e mbështetur nga partnerët ndërkombëtarë, është përballur me presione të vazhdueshme politike. Rama ka sulmuar publikisht gjyqtarë dhe prokurorë që kanë hetuar figura të afërta me qeverinë, duke e kthyer SPAK-un në një instrument të kontrolluar, jo të pavarur. Zgjedhjet janë të mbushura me raportime për blerje votash, përdorim të administratës publike për qëllime elektorale, dhe patronazh të strukturuar në çdo qendër votimi.
Media është një tjetër shtyllë e kapur. Televizionet kryesore janë të lidhura me oligarkë që përfitojnë nga kontratat publike, ndërsa portalet kritike përballen me presione fiskale, gjoba dhe sulme të orkestruara. Rama ka ndërtuar një sistem komunikimi paralel, ku rrjetet sociale janë platforma e tij personale për të transmetuar mesazhe, video, podkaste dhe performanca vizuale. Ai nuk flet përmes institucioneve, por përmes imazhit. Në vitin 2025 prezantoi “Diella”, një ministre virtuale për prokurimet publike, të cilën e quajti “shpresa për një sistem pa korrupsion”, por që në fakt është një algoritëm selektiv që maskon kontrollin e fondeve publike.
Lidhjet e tij me Fondacionin Soros janë të thella dhe të strukturuara. Rama ka qenë një nga drejtuesit kryesorë të Fondacionit Shoqëria e Hapur në Shqipëri në vitet ’90, ku krijoi rrjetin e tij të parë politik dhe lobues, ndërkohë sot është një nga gjeneralët kryesorë të këtij fondacioni. Falë ndërhyrjeve në administratën amerikane të drejtuar nga demokratët dhe lobimit nga soros në favor të tij, Edi Rama prishi një rregull të oashkruar të vendosur në Shqipëri. Rotacionin cdo tetë vjet. Edi Rama i forcoi raportet e tij me këtë fondacion duke e vënë shtetin shqiptar në menaxhimin e fshehtë të Soros. Janë qindra projekte të fshehta që kanë rrënuar ekonominë shqiptare dhe bizneset shqiptare, për ti dhënë përfitime këtij grupi okult. Pjesëmarrja e tij në dasmën e Aleksit, ku ishte një nga tre folësit kryesorë tregoi qartë rolin që ky personazh ka në atë fondacion.
Shumë nga ministrat e tij aktualë janë përfituese të bursave, trajnimeve dhe projekteve të mbështetura nga Soros, duke e kthyer kabinetin në një strukturë ku ndikimi i Shoqërisë së Hapur është i institucionalizuar. Projektet e reformës në drejtësi, digjitalizimi i administratës, dhe edukimi publik janë të mbështetura nga fondacione të lidhura me Soros, duke krijuar një simbiozë mes pushtetit lokal dhe influencës transnacionale.
Rama është përshkruar si stabilokrat i rajonit, një lider që tolerohet nga partnerët ndërkombëtarë për hir të qetësisë gjeopolitike, pavarësisht erozionit të demokracisë. Ai ka ndërtuar aleanca me liderë si Erdoğan, Meloni dhe Macron, duke u pozicionuar si figurë e domosdoshme në Ballkan, por jo si model demokratik. Në Shqipëri, ai është një autokrat me diplomë perëndimore, një artist i kontrollit, dhe një strateg i kapjes institucionale.
1.Belinda Balluku është një figurë që sintetizon groteskun institucional shqiptar: e arsimuar pa shkollë që pretendon se ka mbaruar Harvard Kennedy School, ndërkohë që rezulton me një diplomë të falcifikuar në Universitetin e Shkodrës. Ajo është e përfshirë në një sistem ku efikasiteti është i koduar si patronazh. E lindur më 9 tetor 1973 në Tiranë, ajo është mbesa e Beqir Ballukut, ish-gjeneral i ekzekutuar nga Enver Hoxha për tentativë grushti shteti—a trashëgimi që e ka ndjekur si hije politike dhe simbolikë e tensionit mes pushtetit dhe tradhtisë. Pas emigrimit në Greqi, diplomimit në administrim biznesi në Pire dhe kthimit në Shqipëri në fund të viteve ’90, ajo u fut në orbitën e Edi Ramës si drejtoreshë kabineti në Bashkinë e Tiranës dhe më pas si drejtoreshë e Albcontrol, ku menaxhoi trafikun ajror dhe u përfshi në bordet e EUROCONTROL.
Në vitin 2019, pas protestave studentore dhe një riformatimi të kabinetit, Rama e emëroi ministre të Infrastrukturës dhe Energjisë, duke e quajtur “shtriga kuqezi e aviacionit shqiptar”—një etiketë që përfaqëson jo vetëm stilin e tij teatral, por edhe rolin e saj si zëdhënëse e teknologjisë, kontrollit dhe performancës. Në vitin 2022 u ngjit në postin e zv.kryeministres, duke u pozicionuar si figura më e fuqishme pas Ramës, me kontroll mbi energjinë, transportin, logjistikën dhe një pjesë të madhe të prokurimeve publike.
Akuzat ndaj saj janë të shumta dhe të strukturuara. Ajo është përfolur për tendera pa garë, projekte infrastrukturore të fryra, koncesione të dyshimta në energji dhe transport, si dhe për lidhje të afërta me oligarkë të ndërtimit. Albcontrol, gjatë drejtimit të saj, ka qenë subjekt i hetimeve për keqmenaxhim fondesh dhe favorizim kompanish të afërta me pushtetin. Në media është përmendur si “arkitektja e patronazhit energjetik”, ku çdo projekt është i mbështjellë me narrativë teknologjike, por i mbushur me interesa klienteliste.
Balluku përfaqëson modelin e ministres që nuk flet për politikë, por për performancë. Ajo nuk është ideologe, por menaxhere e pushtetit. Në çdo dalje publike, ajo përdor gjuhën e efikasitetit, digjitalizimit dhe inovacionit, por në prapaskenë është një nga figurat kyçe të kontrollit të fondeve publike. Lidhjet e saj me Soros janë indirekte, përmes trajnimeve në Harvard dhe bashkëpunimeve me organizata të mbështetura nga Shoqëria e Hapur në sektorin e energjisë dhe transportit. Ajo është pjesë e një elite që përdor etiketa ndërkombëtare për të legjitimuar një sistem të brendshëm të kapur.
Në aspektin e personalitetit, Balluku është e ftohtë, e strukturuar, e disiplinuar dhe e pakomunikueshme jashtë skemës së kontrollit. Ajo nuk është ministre e debatit, por e ekzekutimit. Nuk ka histori përplasjesh me Ramën, sepse është produkt i tij. Në kabinetin Rama 2025, ajo është figura që përfaqëson pushtetin e heshtur, por të gjithanshëm. Nëse Rama është skenaristi, Balluku është drejtuesja e skenës. Dhe në këtë skenë, grotesku nuk është aksident, por metodë.
- Elisa Spiropali është një figurë që mishëron tensionin mes meritokracisë perëndimore dhe groteskut institucional shqiptar. E lindur më 15 mars 1983 në Tiranë, ajo është produkt i një elite akademike ndërkombëtare: diplomuar me rezultate të shkëlqyera në Mount Holyoke College (SHBA) në ekonomi dhe shkenca politike, me studime të mëtejshme në Universitetin e Sussex (MB) për Europën bashkëkohore, dhe eksperienca në Buenos Aires për të analizuar krizën ekonomike argjentinase. Një profil që në çdo vend tjetër do të përfaqësonte një reformatore, por në Shqipëri është kthyer në zëdhënëse të pushtetit.
Pas kthimit në Shqipëri, ajo u angazhua në Partinë Socialiste në vitin 2009, duke drejtuar FRESSH-in dhe më pas duke u emëruar si Drejtore e Përgjithshme e Doganave (2013–2015), një institucion i përfolur për korrupsion sistemik. Pikërisht në këtë periudhë nisën akuzat ndaj saj për favorizime në emërime, mungesë transparence në tendera dhe afërsi me struktura klienteliste. Edhe pse nuk ka një vendim penal ndaj saj, dosjet mediatike e përshkruajnë si pjesë të “rrethit të ngushtë të Ramës”, ku lojaliteti është më i rëndësishëm se performanca.
Në vitin 2017 u zgjodh deputete, fillimisht në Korçë, më pas në Tiranë, dhe në vitin 2019 u emërua Ministre e Shtetit për Marrëdhëniet me Parlamentin. Në këtë rol, ajo u shndërrua në figurën më të ekspozuar të komunikimit politik të mazhorancës, duke përdorur një gjuhë të ashpër, ironike dhe shpesh tallëse ndaj opozitës. Kuvendi nën Spiropalin nuk ishte tempull i fjalës së lirë, por skenë e performancës politike, ku ajo luante rolin e zëdhënëses së arrogancës institucionale. Në vitin 2024, pas dorëheqjes së Lindita Nikollës, ajo u zgjodh Kryetare e Kuvendit të Shqipërisë.
Akuzat ndaj saj janë të natyrës politike dhe institucionale: përdorim i Kuvendit si zgjatim i ekzekutivit, manipulim i agjendës parlamentare, përjashtim i opozitës nga komisionet, dhe mbrojtje e pakushtëzuar e çdo akti të qeverisë. Ajo është përfolur për lidhje me struktura të komunikimit të kontrolluar, ku fondet publike për PR janë përdorur për të ndërtuar një imazh të centralizuar të pushtetit. Në media është përshkruar si “zëdhënësja e Ramës me diplomë nga Mount Holyoke”, një përkufizim që përmbledh kontrastin mes formimit të saj dhe rolit që ka zgjedhur të luajë.
Në aspektin e personalitetit, Spiropali është e artikuluar, e sigurt, e drejtpërdrejtë dhe shpesh provokuese. Ajo nuk shmang përplasjet, përkundrazi i kërkon. Nuk është ministre e heshtjes, por e zërit të lartë. Në intervistat e saj, ajo e përshkruan veten si “në punë, jo në rol”, duke refuzuar teatrin politik, por në fakt është një nga aktoret më të dukshme të tij. Ajo përfaqëson modelin e politikanes që ka ardhur nga jashtë për të mbrojtur një sistem të brendshëm të kapur.
Elisa Spiropali ka një histori aktive në organizata qytetare të themeluara ose financuara nga Fondacioni Soros. Ajo ka qenë udhëheqëse në lëvizjen Mjaft! një organizatë rinore me mbështetje të Shoqërisë së Hapur. Kjo lidhje indirekte vlerësohet në media si pjesë e profilit të saj të hershëm civil por Spiropali nuk ka funksion në Fondacionin Soros. Nuk ka të dhëna se ka marrë pjesë në projekte specifike të Fondacionit pas karrierës në politikë.Lidhjet e saj me Soros janë të dokumentuara përmes bursave të Shoqërisë së Hapur, pjesëmarrjes në programe të UËC dhe Chevening, si dhe bashkëpunimeve me organizata të mbështetura nga fondacioni. Ajo është produkt i një modeli perëndimor të edukimit, por ka zgjedhur të jetë zëdhënëse e një modeli lokal të kontrollit. Në këtë kuptim, ajo nuk është thjesht politikane, por simbol i tensionit mes asaj që mund të ishte dhe asaj që është.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ajo do të ishte diplomatia që flet për demokraci në forume ndërkombëtare, ndërkohë që në vend performon arrogancën e pushtetit. Një figurë që nuk e ka humbur inteligjencën, por e ka vënë në shërbim të një sistemi që nuk e meriton. Dhe në këtë sistem, ajo nuk është thjesht pjesë, por strukturë.
- Albana Koçiu është një figurë e heshtur por e ngulitur thellë në strukturën teknokratike të administratës shqiptare. E lindur më 10 korrik 1977 në Tiranë, ajo përfaqëson modelin e burokrates së disiplinuar, të formuar në sistemin publik dhe të rritur brenda korridoreve të administratës pa ekspozim mediatik apo përplasje politike. Diplomuar në Fakultetin e Shkencave Sociale në Universitetin e Tiranës, me një Master Shkencor mbi monitorimin e sistemit të shërbimeve sociale, ajo ka ndërtuar një karrierë të gjatë në menaxhimin e burimeve njerëzore dhe strukturave të shërbimit civil.
Koçiu ka mbajtur pozicione kyçe në Bashkinë e Tiranës, si drejtoreshë e Burimeve Njerëzore dhe më pas si drejtoreshë e Qendrës Ekonomike për Zhvillimin dhe Edukimin e Fëmijëve. Nga viti 2013 deri në 2023, ajo ka drejtuar Departamentin e Administratës Publike (DAP), një institucion në varësi të Kryeministrisë, ku ka qenë negociatore në procesin e screening me Komisionin Europian për reformën e administratës. Në këtë rol, ajo ka qenë përgjegjëse për ristrukturimin e shërbimit civil, për përafrimin e kuadrit ligjor me atë të BE-së dhe për menaxhimin e rekrutimeve në administratë—një fushë ku akuzat për patronazh dhe klientelizëm janë të përhershme.
Emërimi i saj si Ministre e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale në shtator 2023 u pa si një lëvizje e Ramës për të sjellë një figurë teknike në një sektor të mbingarkuar me krizë, por pa ekspozim politik. Koçiu nuk ka histori përplasjesh, nuk ka profil publik të artikuluar dhe nuk ka dalë në mbrojtje të reformave të mëdha. Ajo është përshkruar si “menaxhere e heshtur e sistemit”, një figurë që nuk krijon tension, por as nuk e sfidon status quo-në.
Akuzat ndaj saj janë të natyrës strukturore: gjatë drejtimit të DAP-it, janë raportuar raste të rekrutimeve të dyshimta, mungesë transparence në promovime, dhe përdorim i sistemit të shërbimit civil për të konsoliduar kontrollin politik mbi administratën. Nuk ka një vendim penal ndaj saj, por raportet e organizatave ndërkombëtare kanë ngritur shqetësime për mungesën e meritokracisë në institucionin që ajo drejtonte. Në këtë kuptim, ajo nuk është protagoniste e korrupsionit, por pjesë e një sistemi ku korrupsioni është i strukturuar.
Lidhjet e saj me Soros janë të tërthorta, përmes pjesëmarrjes në trajnime për mirëqeverisje dhe administratë publike të mbështetura nga Shoqëria e Hapur. Ajo nuk është ideologe, por teknokrate e formuar në një sistem ku etiketa ndërkombëtare përdoret për të legjitimuar kontrollin e brendshëm. Në aspektin e personalitetit, Koçiu është e rezervuar, e disiplinuar, pa retorikë, pa tension. Ajo nuk është ministre e përplasjes, por e ekuilibrit të kontrolluar.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ajo do të ishte burokratja që flet për standarde europiane në një sistem ku çdo emërim është i noterizuar nga partia. Një figurë që nuk ka zë, por ka strukturë. Dhe në këtë strukturë, ajo nuk është thjesht pjesë, por mekanizëm.
- Petrit Malaj është një figurë e re në kabinetin Rama 2025, por me një profil të ngarkuar me kredenciale teknike dhe një karrierë të gjatë në sektorin financiar. I lindur më 13 tetor 1978 në Tiranë, ai është biri i Limos Malajt, ish-zëvendësguvernator i Bankës së Shqipërisë, çka e vendos që në fillesë në një orbitë të afërt me strukturat monetare të vendit.
Diplomuar në Fakultetin Ekonomik të Universitetit të Tiranës në vitin 2001, ai vijoi studimet në SHBA ku mori një Master në Business Administration nga Universiteti Ëisconsin-La Crosse dhe më pas një kualifikim në “Banking and Finance” në Universitetin Georgetoën. Në vitin 2004, u përfshi në një program të qeverisë gjermane për tregjet e kapitalit, duke u kualifikuar për bursat e Frankfurtit dhe Berlinit.
Karriera e tij përfshin pozicione në Bankën Italo-Shqiptare, Raiffeisen Bank dhe më pas si drejtor ekzekutiv i BDO Albania, pjesë e grupit të pestë më të madh në botë për konsulencë financiare dhe audit. Në janar 2024 u emërua drejtor i Agjencisë Kombëtare të Burimeve Natyrore (AKBN), ku menaxhoi sektorin e hidrokarbureve, minierave dhe energjisë, një fushë e ndjeshme për interesa klienteliste dhe kontroll të burimeve strategjike.
Në korrik 2024, Edi Rama e propozoi si Ministër të Financave, duke zëvendësuar Ervin Meten. Emërimi i tij u pa si një përpjekje për të sjellë një figurë teknike në një pozicion ku borxhi publik, reforma fiskale dhe menaxhimi i fondeve të BE-së kërkojnë jo vetëm ekspertizë, por edhe integritet institucional.
Akuzat ndaj tij nuk janë të dokumentuara në formë penale, por media ka ngritur shqetësime për afërsinë e tij me struktura të vjetra të sistemit bankar dhe për menaxhimin e fondeve në AKBN, veçanërisht në lidhje me kontratat e hidrokarbureve dhe tenderat në sektorin e energjisë. Ai është përshkruar si “teknokrat i heshtur me rrjet të gjerë”, një figurë që nuk ka histori politike, por ka strukturë të konsoliduar në sektorin financiar.
Lidhjet e tij me Soros janë të tërthorta, përmes pjesëmarrjes në trajnime për zhvillim ekonomik dhe qeverisje të mirë, si dhe përmes bashkëpunimeve me organizata ndërkombëtare që kanë mbështetur reforma në sektorin fiskal. Ai nuk është ideolog, por menaxher i sistemit. Në aspektin e personalitetit, Malaj është i rezervuar, i artikuluar, pa retorikë politike, por me gjuhë teknike të sofistikuar.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ai do të ishte bankieri që flet për transparencë në një sistem ku çdo bilanc është i noterizuar nga klientelizmi. Ai nuk është ministër i përplasjes, por i ekuilibrit të kontrolluar. Dhe në këtë kabinet, ai nuk është thjesht pjesë, por mekanizëm i heshtur i menaxhimit të pushtetit financiar
5.Besfort Lamallari është një figurë që vjen nga periferia akademike e sistemit shqiptar, por është futur në zemrën e një mekanizmi ku drejtësia është më shumë performancë sesa reformë. I lindur në Peshkopi më 1987, ai përfaqëson një profil të rrallë: jurist i formuar jashtë, me diplomë në Oksford dhe eksperiencë në organizata ndërkombëtare si OSBE, Europol, UNODC dhe Këshilli i Europës. Në letër, ai është modeli i teknokratit të pastër, por në praktikë është vendosur në një skenë ku pastërtia është dekor, jo vlerë.
Lamallari ka qenë këshilltar i Ministrit të Brendshëm për çështje të krimit të organizuar, radikalizmit dhe terrorizmit, një rol që e futi në orbitën e strukturave të vjetra të sigurisë. Emërimi i tij si Ministër i Drejtësisë në kabinetin Rama 2025 u paraqit si një lëvizje për të sjellë “fytyrën e re të reformës”, por në fakt është një përpjekje për të krijuar iluzionin e pavarësisë institucionale në një sistem ku drejtësia është e noterizuar nga ekzekutivi.
Ai nuk ka histori politike, nuk ka bazë patronazhi të vetën dhe nuk ka strukturë mbështetëse. Kjo e bën të cenueshëm, të manipulueshëm dhe të përdorshëm si figurë e reformës pa reformë. Në media është përshkruar si “akademiku i pafajshëm në një sistem fajtor”, një përkufizim që përmbledh tensionin mes etikës profesionale dhe groteskut institucional.
Lidhjet e tij me Soros janë të dokumentuara përmes pjesëmarrjes në projekte të Shoqërisë së Hapur, trajnime të mbështetura nga fondacioni dhe bashkëpunime me ekspertë të reformës në drejtësi. Ai është produkt i një modeli perëndimor të qeverisjes, por është vendosur në një sistem ku modeli nuk zbatohet, por simulohet. Reforma në drejtësi nën Lamallarin është e paralizuar nga frika e përplasjes me SPAK-un, dhe çdo akt i tij është i filtruar nga ekzekutivi.
Korrupsioni nuk është pjesë e biografisë së tij personale, por është pjesë e sistemit që ai përfaqëson. Ministria e Drejtësisë është e rrethuar nga dosje të paprekura, reforma të papërfunduara dhe institucione të kapura. Lamallari është ministër i heshtjes, jo i përplasjes. Ai nuk ka dalë publikisht me qëndrime të forta, nuk ka sfiduar status quo-në dhe nuk ka krijuar tension institucional. Në këtë kuptim, ai është më shumë administrator sesa reformator.
Nëse do të përshkruhej si personazh grotesk, ai do të ishte juristi që flet për etikë në një sallë ku kontratat janë të noterizuara nga klientelizmi. Ai është figura që përfaqëson përpjekjen për të sjellë dritë në një sistem ku drita është e kontrolluar. Nëse reforma në drejtësi është një skenë, Lamallari është aktori që luan rolin e pavarësisë, por skenari është shkruar nga të tjerët.
- Blendi Gonxhja është një figurë që përfaqëson simbiozën mes aktivizmit rinor, performancës institucionale dhe spektaklit politik. I lindur më 15 qershor 1970 në Tiranë, ai është një nga protagonistët e hershëm të Lëvizjes Studentore të Dhjetorit 1990, ku udhëhoqi grevën për shembjen e simboleve të diktaturës dhe ishte ndër themeluesit e partisë së parë opozitare në Shqipëri. Në vitin 1996 dëshmoi para Kongresit Amerikan për të drejtat e njeriut në Shqipëri dhe u nderua me bursën prestigjioze “Fulbright” në Universitetin e Miçiganit.
Formimi i tij është artistik: diplomuar në Institutin e Lartë të Arteve, me një karrierë të hershme si Koordinator Kulturor i Korpusit të Paqes dhe më pas si Shef Kabineti në Ministrinë e Kulturës, ku bashkëpunoi me Edi Ramën në projektet e Butrintit dhe turizmit elitar. Në vitin 2000 u emërua Nënkryetar i Bashkisë së Tiranës, duke u zhvendosur gradualisht nga aktivizmi në administratë.
Pas një periudhe si sipërmarrës në sektorin e transportit në Greqi dhe Shqipëri, Gonxhja u rikthye në skenën publike në vitin 2015 si drejtor i Ndërmarrjes Nr. 1 të Punëtorëve të Qytetit dhe më pas si drejtues i Agjencisë së Parqeve dhe Rekreacionit, ku menaxhoi transformimin e Parkut të Madh të Liqenit Artificial. Në vitin 2018 mori drejtimin e Drejtorisë së Përgjithshme të Shërbimeve të Transportit Rrugor, ku u përshkrua si “revolucionar digjital” për thjeshtimin e procedurave dhe krijimin e Koleksionit Shqiptar të Mjeteve Historike.
Në janar 2024, Rama e emëroi Ministër të Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, një dikaster i ri që bashkon tri fusha të ndryshme nën një figurë që di të performojë. Gonxhja nuk është ministër i heshtjes, por i spektaklit institucional. Ai flet për digjitalizim, trashëgimi kulturore dhe inovacion, por në prapaskenë është përfolur për lidhje me struktura klienteliste në sektorin e transportit, për favorizime në tendera dhe për përdorim të fondeve publike për projekte me karakter personal.
Akuzat ndaj tij nuk janë të dokumentuara në formë penale, por media ka ngritur dyshime për menaxhimin e fondeve në Drejtorinë e Transportit dhe për afërsinë e tij me figura të pushtetit lokal. Ai është përshkruar si “shoëman institucional”, një figurë që nuk ka histori përplasjesh me Ramën, por ka një aftësi të veçantë për të shndërruar çdo projekt në narrativë.
Lidhjet e tij me Soros janë të tërthorta, përmes pjesëmarrjes në projekte kulturore dhe trajnime për mirëqeverisje, si dhe përmes bashkëpunimeve me fondacione ndërkombëtare në sektorin e trashëgimisë. Ai nuk është ideolog, por performues i modelit të qeverisjes së kontrolluar.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ai do të ishte artisti që menaxhon ekonominë, koleksionisti që flet për inovacion, dhe drejtori që transformon parqet në skena politike. Një figurë që nuk ka zë kritik, por ka zë publik. Dhe në këtë kabinet, ai nuk është thjesht pjesë, por spektakël.
- Mirela Kumbaro është një figurë që vjen nga bota akademike, por ka evoluar në një aktore të rëndësishme të skenës politike shqiptare, duke përfaqësuar një simbiozë mes kulturës institucionale dhe performancës politike. E lindur më 4 mars 1966 në Tiranë, ajo ka një formim të thellë gjuhësor dhe ndërkulturor: diplomuar në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja në vitin 1988, më pas ka kryer Master në Përkthim dhe Komunikim Ndërkulturor në Universitetin Sorbonne Nouvelle në Paris, dhe ka mbrojtur doktoraturën në Studime Përkthimore në Universitetin e Tiranës në vitin 2009.
Para se të hynte në politikë, Kumbaro ishte pedagoge, përkthyese dhe eksperte ndërkombëtare në projekte të Bashkimit Europian, Këshillit të Europës dhe Organizatës Ndërkombëtare të Frankofonisë. Në vitin 2013 u emërua Ministre e Kulturës, ku qëndroi për më shumë se pesë vjet, duke u rikonfirmuar në mandatin e dytë të qeverisë Rama. Në vitin 2021 mori drejtimin e Ministrisë së Turizmit dhe Mjedisit, një dikaster ku performanca publike është e lidhur ngushtë me imazhin ndërkombëtar të Shqipërisë.
Akuzat ndaj saj nuk janë të natyrës penale, por janë të lidhura me menaxhimin e fondeve për projekte kulturore dhe turistike, ku media ka ngritur dyshime për mungesë transparence, favorizim të kompanive të afërta me pushtetin dhe përdorim të buxheteve për promovim personal. Në sektorin e kulturës, është kritikuar për centralizimin e vendimmarrjes dhe për mungesën e mbështetjes për artistët e pavarur. Në turizëm, është përfolur për projekte të fryra dhe për mungesë të një strategjie afatgjatë që të përfshijë komunitetet lokale.
Në aspektin e personalitetit, Kumbaro është e artikuluar, e rafinuar, me një gjuhë akademike që shpesh kontraston me realitetin institucional që përfaqëson. Ajo nuk është figurë e përplasjes, por e ekuilibrit të kontrolluar. Nuk ka histori përballjesh me strukturat e pushtetit, por ka një aftësi të veçantë për të mbijetuar politikisht në çdo riformatim kabineti. Në media është përshkruar si “profesorja që u bë ministre”, një përkufizim që përmbledh tensionin mes formimit të saj dhe rolit që ka zgjedhur të luajë.
Lidhjet e saj me Soros janë të dokumentuara përmes pjesëmarrjes në projekte të Shoqërisë së Hapur, veçanërisht në fushën e arsimit, kulturës dhe përkthimit. Ajo është përfituese e bursave dhe trajnimeve të mbështetura nga fondacioni, dhe ka bashkëpunuar me organizata të lidhura me agjendën e mirëqeverisjes dhe ndërkulturalitetit.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ajo do të ishte përkthyesja që flet për trashëgimi kulturore në një sistem ku kultura është e noterizuar nga klientelizmi. Një figurë që nuk ka zë kritik, por ka zë publik. Dhe në këtë kabinet, ajo nuk është thjesht pjesë, por strukturë e rafinuar e performancës institucionale.
- Evis Sala është një figurë e jashtëzakonshme akademike dhe profesionale, e futur rishtazi në kabinetin Rama 2025 si Ministre e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale. Ajo nuk është produkt i sistemit politik shqiptar, por një import i kalibrit të lartë nga bota e kërkimit shkencor ndërkombëtar, veçanërisht në fushën e imazherisë onkologjike dhe radiologjisë kuantitative.
E lindur në Tiranë, Sala ka ndërtuar një karrierë të jashtëzakonshme në Mbretërinë e Bashkuar dhe SHBA. Ka qenë profesore në Universitetin e Kembrixhit, ku ka bashkëdrejtuar Programin e Avancuar të Imazherisë së Kancerit dhe Programin e Integruar të Kurimit të Kancerit në Qendrën Kërkimore të Kancerit në Kembrixh. Më parë, ka shërbyer si shefe e Shërbimit të Imazhit të Trupit në Memorial Sloan Kettering në Nju Jork dhe profesore në Ëeill Cornell Medical College. Kërkimi i saj fokusohet në zhvillimin e biomarkerëve funksionalë për vlerësimin e përgjigjes ndaj trajtimit të kancerit, duke integruar imazherinë me gjenomikën, proteomikën dhe inteligjencën artificiale.
Në Shqipëri, ajo ka qenë Rektore Themeluese e Universitetit Ëestern Balkans (2022–2025), ku ka vendosur themelet akademike të një institucioni që synon të sjellë standarde të reja në arsimin e lartë mjekësor. Emërimi i saj si ministre u pa si një përpjekje për të sjellë një figurë të pastër, të pakapur nga patronazhi, në një sektor të mbingarkuar me skema koncesionesh dhe krizë besimi.
Por pikërisht këtu nis grotesku institucional: një shkencëtare e kalibrit ndërkombëtar vendoset në krye të një sistemi ku transparenca është e simuluar, ku koncesionet e sterilizimit dhe check-up-it janë ende aktive, dhe ku SPAK ka nisur hetime për kontrata të dyshimta. Sala nuk ka dosje penale, nuk ka histori politike, nuk ka lidhje të dokumentuara me patronazhin lokal. Por ajo trashëgon një sistem të kontaminuar, ku çdo reformë kërkon jo vetëm dije, por përplasje.
Evis Sala ka një lidhje familjare të fortë me Fondacionin Soros. Në prezantimin e emrit të saj si ministre e re, u vu re se nëna e saj, Valdete Sala, ka qenë një nga drejtueset e vjetra të Fondacionit Soros në Shqipëri. Valdete Sala ka shërbyer për rreth 13 vjet si Drejtoreshë e Programeve të Fondacionit Shoqëria e Hapur, duke drejtuar programe për shoqërinë civile, të drejtat e grave, të drejtat e minoriteteve, bibliotekat, drejtësinë, arsimin e lartë, etj.. Kjo tregon se Evis Sala është rritur në një familje të lidhur ngushtë me rrjetin Soros. Përveç kësaj, Evis është motra e artistit të njohur Anri Sala, i cili ka pasur marrëdhënie miqësore me kryeministrin Rama (edhe kjo ndoshta ka ndikuar në afrimin e saj në ekipin qeverisës). Megjithatë, sa i përket lidhjeve me fondacionin Soros, ajo vetë nuk ka punuar në projekte të tij, por trashëgimia familjare e lidh atë me këtë fondacion
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ajo do të ishte radiologja që lexon tumorin e sistemit, por nuk ka bisturi për ta hequr. Një figurë që përfaqëson potencialin e reformës, por është vendosur në një skenë ku reforma është e noterizuar nga klientelizmi. Dhe në këtë kabinet, ajo nuk është thjesht pjesë, por provë e tensionit mes dijes dhe pushtetit.
- Delina Ibrahimaj është një figurë teknokratike që ka hyrë në kabinetin Rama si simbol i menaxhimit të heshtur, por të kontrolluar. E lindur në Tiranë më 23 dhjetor 1983, ajo ka një formim të fortë akademik në ekonomi dhe financë, me diplomë nga Universiteti Bocconi në Milano dhe doktoraturë nga Universiteti Tor Vergata në Romë. Ajo flet rrjedhshëm anglisht, italisht dhe frëngjisht, dhe ka ndërtuar një karrierë të gjatë në institucionet publike shqiptare, duke u pozicionuar si një nga figurat më të afërta me strukturat fiskale të qeverisë.
Para se të bëhej ministre, Ibrahimaj ka qenë ekonomiste në Bankën e Shqipërisë, drejtoreshë e INSTAT dhe më pas drejtoreshë e Përgjithshme e Tatimeve, një institucion i përfolur për patronazh dhe mungesë transparence. Në vitin 2021 u emërua Ministre e Financave dhe Ekonomisë, ku u përball me krizën e çmimeve, protestat sociale dhe menaxhimin e borxhit publik. Në shtator 2023, u zhvendos në rolin e Ministres së Sipërmarrjes dhe Klimës së Biznesit, një pozicion që e vendos në kontakt të drejtpërdrejtë me strukturat e tregut dhe investitorët strategjikë.
Ajo është përshkruar si një figurë e rezervuar, e artikuluar, por pa tension publik. Nuk ka dalë kurrë në konferenca të vetme për të mbrojtur politikat e saj fiskale, duke preferuar të qëndrojë në krah të Kryeministrit Rama. Në media është përshkruar si “ikonë e vendosur për të mos u kuptuar që është e vjedhur”—një figurë që flet me gjuhë mekanike, pa kontakt emocional me krizën sociale që menaxhon. Deklaratat e saj mbi varfërinë, ku ka thënë se një qytetar që jeton me 130–140 euro në muaj “nuk është i varfër”, kanë shkaktuar reagime të forta dhe e kanë pozicionuar si zëdhënëse të një narrative të shkëputur nga realiteti.
Akuzat ndaj saj janë të natyrës strukturore. Mungesa e transparencës në menaxhimin e bordeve të çmimeve, favorizimi i importuesve të mëdhenj dhe pasuria e konsiderueshme e deklaruar nga të ardhura të shumta në borde, universitete, organizata të huaja dhe kompani private, e bëjnë Ibrahimajn një figurë të dyshimtë për publikun, por të paprekshme institucionalisht. Ajo nuk ka dosje penale, nuk ka përplasje me SPAK, por është pjesë e një sistemi ku kontrolli është i rafinuar dhe i heshtur.
Lidhjet e saj me Soros janë të tërthorta, përmes pjesëmarrjes në trajnime për mirëqeverisje dhe antikorrupsion të mbështetura nga OSBE dhe projekte të Shoqërisë së Hapur. Ajo nuk është ideologe, por menaxhere e sistemit. Nuk ka histori përplasjesh me strukturat e pushtetit, por ka një aftësi të veçantë për të mbijetuar politikisht në çdo riformatim kabineti. Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ajo do të ishte ekonomistja që llogarit varfërinë me Excel, ndërsa qytetarët protestojnë në rrugë. Një figurë që nuk ka zë kritik, por ka zë institucional. Dhe në këtë kabinet, ajo nuk është thjesht pjesë, por mekanizëm i heshtur i menaxhimit të krizës.
- Pirro Vengu është një figurë e re por e ngarkuar me tension të lartë simbolik dhe institucional në kabinetin Rama 2025. I lindur më 24 prill 1986 në Elbasan, ai ka një profil të pazakontë për politikën shqiptare: me nënshtetësi të dyfishtë shqiptare dhe greke, me formim akademik në Paris, ku ka studiuar në Lycée Henri-IV dhe më pas ka diplomuar në histori dhe filozofi në Universitetin Paris-Nanterre, duke përfunduar dy mastera në histori politike dhe marrëdhënie ndërkombëtare në Institut National des Langues et Civilisations Orientales.
Karriera e tij ka nisur si kërkues pranë European Council on Foreign Relations në Paris, ku ka qenë koordinator programi nga 2009 deri më 2013. Pas kthimit në Shqipëri, ka shërbyer si shef kabineti në Ministrinë e Jashtme gjatë mandatit të Ditmir Bushatit, më pas si drejtor i departamentit antikorrupsion në Kryeministri (2017–2019), dhe si drejtor ekzekutiv i Autoritetit Portual të Durrësit (2019–2024), një pozicion ku është përfolur për menaxhim të centralizuar dhe për afërsi me strukturat e kontrollit logjistik të qeverisë.
Emërimi i tij si Ministër i Mbrojtjes në korrik 2024, duke zëvendësuar Niko Peleshin, u pa si një lëvizje e Ramës për të sjellë një figurë të heshtur, por të strukturuar, në një dikaster ku siguria është më shumë simbol sesa instrument. Por pikërisht këtu nis grotesku: Vengu është përfaqësues i një modeli të jashtëm, me formim frankofon dhe etikë institucionale, por është vendosur në krye të një sistemi ku mbrojtja është e noterizuar nga interesat rajonale dhe tenderat e heshtur.
Akuzat ndaj tij nuk janë penale, por janë të natyrës simbolike dhe politike. Media ka raportuar për ftesa të përsëritura nga shteti grek për të kryer shërbimin ushtarak, çka ka ngritur dyshime për besnikërinë institucionale dhe për tensionin diplomatik që mbart në vetvete. Në Shqipëri, është përfolur për menaxhim të mbyllur të portit të Durrësit, për mungesë transparence në kontratat logjistike dhe për afërsi me strukturat e kontrollit të transportit strategjik.
Lidhjet e tij me Soros janë të tërthorta, përmes pjesëmarrjes në projekte të ECFR dhe trajnime për mirëqeverisje dhe siguri rajonale. Ai nuk është ideolog, por menaxher i strukturës. Nuk ka histori përplasjesh me Ramën, por ka një profil që e bën të vështirë për t’u kontrolluar nga patronazhi lokal. Në aspektin e personalitetit, Vengu është i artikuluar, i rezervuar, me një gjuhë të rafinuar që kontraston me brutalitetin e sistemit që përfaqëson.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ai do të ishte filozofi që menaxhon armët, historiani që kontrollon logjistikën ushtarake, dhe qytetari i dy shteteve që përfaqëson një sistem ku besnikëria është e noterizuar. Një figurë që nuk ka zë publik, por ka strukturë të ngarkuar. Dhe në këtë kabinet, ai nuk është thjesht pjesë, por tension.
- Andis Salla është një figurë e re politike që përfaqëson kalimin nga administrata penale në pushtetin vendor dhe tani në kabinetin qendror si Ministër i Bujqësisë në qeverinë Rama 2025. I lindur më 3 shkurt 1988 në Shtërmen të Elbasanit, ai ka një formim juridik: diplomuar në Fakultetin e Drejtësisë në Universitetin e Tiranës dhe i kualifikuar si avokat në vitin 2014. Para se të hynte në politikë, ka punuar si jurist dhe më pas si Drejtor i Institucionit të Ekzekutimit të Vendimeve Penale në Elbasan, një pozicion që e vendosi në kontakt të drejtpërdrejtë me sistemin e burgjeve dhe strukturat e sigurisë.
Në vitin 2019, Salla u zgjodh kryetar i Bashkisë Cërrik, në një proces pa garë reale, ku opozita nuk mori pjesë. Gjatë mandatit të tij, u përfol për përmirësime në infrastrukturë, ndriçim dhe investime në sporte dhe hapësira publike, por gjithashtu për një menaxhim të centralizuar dhe të kontrolluar nga strukturat e Partisë Socialiste. Në zgjedhjet e vitit 2023 kërkoi një mandat të dytë, duke u pozicionuar si figurë e afërt me Edi Ramën dhe strukturat e patronazhit lokal.
Emërimi i tij si Ministër i Bujqësisë në 2025 u pa si një shpërblim politik për lojalitetin dhe për menaxhimin e territorit në një zonë ku PS ka pasur dominim elektoral. Ai nuk ka histori përplasjesh me qeverinë, nuk ka profil publik të artikuluar dhe nuk ka dalë në mbrojtje të reformave të mëdha. Në media është përshkruar si “drejtori i burgut që u bë ministër i tokës”—një përkufizim që përmbledh groteskun e tranzicionit institucional.
Akuzat ndaj tij janë të natyrës strukturore: gjatë drejtimit të Bashkisë Cërrik janë raportuar raste të punësimeve klienteliste, mungesë transparence në tendera dhe favorizim i kompanive të afërta me pushtetin. Nuk ka dosje penale, por ka një profil të ngarkuar me dyshime për menaxhim të kontrolluar të fondeve publike dhe për përdorim të pushtetit vendor si trampolinë për karrierë qendrore.
Lidhjet e tij me Soros nuk janë të dokumentuara, por ka marrë pjesë në trajnime për mirëqeverisje dhe decentralizim të mbështetura nga organizata ndërkombëtare. Ai nuk është ideolog, por menaxher i strukturës. Nuk ka zë kritik, por ka zë institucional. Në aspektin e personalitetit, Salla është i heshtur, i disiplinuar, pa retorikë, por me prani të fortë në strukturat lokale.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ai do të ishte drejtori i burgut që menaxhon tokën, juristi që kontrollon subvencionet, dhe kryebashkiaku që shndërrohet në ministër pa reformë. Një figurë që nuk ka tension publik, por ka tension të heshtur institucional. Dhe në këtë kabinet, ai nuk është thjesht pjesë, por mekanizëm i patronazhit rural.
- Toni Gogu është një figurë e pazakontë në kabinetin Rama 2025, që përfaqëson tensionin mes drejtësisë hyjnore dhe asaj njerëzore, mes predikimit dhe pushtetit, mes veladonit dhe dekretit. I lindur në vitin 1971, me formim si jurist në Universitetin e Tiranës, ai ka një histori të gjatë si pastor protestant, duke predikuar në komunitetin ungjillor “Rilindja” që nga vitet ’90 deri në fillim të viteve 2000. Nga predikimi në kishë, kaloi në administratë, duke mbajtur poste si Kancelar në Gjykatën e Tiranës, Drejtor në Bankën e Shqipërisë dhe më pas si Zëvendësministër i Drejtësisë në qeverinë Rama II.
Në vitin 2021 u zgjodh deputet i PS për zonën Sharrë–Pezë–Ndroq–Vaqarr, dhe në 2025 u emërua Ministër për Marrëdhëniet me Parlamentin. Ai është përshkruar si “prifti që u bë ministër”, një figurë që flet për ndershmëri dhe etikë, por që është vendosur në një sistem ku morali është i noterizuar nga klientelizmi. Në intervista publike, Gogu ka rrëfyer se “Zoti e gjen njeriun, jo anasjelltas”, një frazë që përfaqëson tensionin mes përulësisë dhe ambicies.
Akuzat ndaj tij janë të shumta dhe të strukturuara. Media investigative ka ngritur pyetje për periudhën 1994–2001, ku ai ka qenë jashtë radarit institucional, me dyshime për punë të padeklaruara në formularin e dekriminalizimit. Si Kancelar i Gjykatës së Tiranës, është përfolur për sekserizim, zhdukje vendimesh gjyqësore dhe favorizim të eksponentëve të krimit. Si jurist në Bankën e Shqipërisë, është përmendur në skema të dyshimta të pastrimit parash, transaksione fiktive dhe përdorim të depozitave të pista në bashkëpunim me ish-guvernatorin Ardian Fullani. Nuk ka një vendim penal ndaj tij, por dosjet mediatike e përshkruajnë si figurë të ngarkuar me “mëkate të heshtura”.
Lidhjet e tij me Soros nuk janë të dokumentuara, por ka marrë pjesë në trajnime për mirëqeverisje dhe etikë publike të mbështetura nga organizata ndërkombëtare. Ai nuk është ideolog, por predikues i moralit në një sistem ku morali është performancë. Në aspektin e personalitetit, Gogu është i artikuluar, i qetë, me një gjuhë të ngarkuar me referenca biblike, por pa tension politik. Ai nuk ka përplasur kurrë strukturat e pushtetit, por ka mbijetuar në to me një profil të veçantë.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ai do të ishte pastori që predikon ndershmëri në një parlament ku çdo fjalë është e noterizuar nga partia. Një figurë që nuk ka zë kritik, por ka zë të butë. Dhe në këtë kabinet, ai nuk është thjesht pjesë, por simbol i tensionit mes besimit dhe pushtetit.
- Ervin Demo është një figurë që përfaqëson kalimin nga akademia në pushtetin vendor dhe më pas në kabinetin qendror, duke sintetizuar profilin e teknokratit të heshtur që operon brenda strukturave të kontrollit politik. I lindur më 28 maj 1982 në Berat, ai ka një formim të fortë ndërkombëtar: diplomuar në Administrim Biznesi në University of Ëestminster në Londër dhe me master në Menaxhim dhe Marketing nga Kingston University. Më pas ka ndjekur studime të mëtejshme në Universitetin e Tiranës dhe ka qenë pedagog i rregullt në Fakultetin e Ekonomisë që prej vitit 2004.
Karriera e tij akademike është e ngarkuar me publikime, bashkautorësi librash dhe pjesëmarrje në projekte kërkimore, por në vitin 2017 ai kaloi në administratën publike si Zëvendësministër i Arsimit, Sportit dhe Rinisë. Në këtë rol, u përfol për menaxhim të centralizuar të fondeve të arsimit të lartë dhe për afërsi me strukturat e kontrollit të universiteteve publike. Në vitin 2019 u zgjodh kryetar i Bashkisë Berat, ku u pozicionua si figurë e afërt me Edi Ramën dhe me patronazhin lokal të Partisë Socialiste.
Gjatë drejtimit të bashkisë, Demo u përfol për projekte infrastrukturore, rehabilitim të zonave turistike dhe pastrim të hapësirave publike, por gjithashtu për mungesë transparence në tendera, punësime klienteliste dhe përdorim të pushtetit vendor si trampolinë për karrierë qendrore. Në vitin 2025 u zgjodh deputet dhe u emërua Ministër Shteti për Pushtetin Vendor, një pozicion që e vendos në krye të reformës territoriale dhe decentralizimit, por pa një platformë të qartë publike.
Akuzat ndaj tij janë të natyrës strukturore: gjatë drejtimit të Bashkisë Berat janë raportuar raste të favorizimeve në kontrata publike, mungesë konsultimi me komunitetin dhe përdorim i aseteve publike për qëllime elektorale. Nuk ka dosje penale ndaj tij, por ka një profil të ngarkuar me dyshime për menaxhim të kontrolluar të fondeve dhe për afërsi me strukturat e patronazhit.
Lidhjet e tij me Soros janë të tërthorta, përmes pjesëmarrjes në projekte për mirëqeverisje dhe zhvillim lokal të mbështetura nga organizata ndërkombëtare. Ai nuk është ideolog, por menaxher i strukturës. Nuk ka zë kritik, por ka zë institucional. Në aspektin e personalitetit, Demo është i artikuluar, i qetë, pa retorikë politike, por me prani të fortë në strukturat lokale dhe akademike.
Nëse do ta përshkruanim si personazh grotesk, ai do të ishte pedagogu që menaxhon territorin, akademiku që kontrollon decentralizimin, dhe kryebashkiaku që shndërrohet në ministër pa reformë. Një figurë që nuk ka tension publik, por ka tension të heshtur institucional. Dhe në këtë kabinet, ai nuk është thjesht pjesë, por mekanizëm i patronazhit territorial./Sot
