Shija zakonisht mendohet se vjen vetëm nga puprritë në gjuhë. Por fakti që ushqimi duket i pashijshëm kur jeni i ftohur, tregon sa thelbësor është nuhatja për shijen. Kur hamë, ndodhin dy procese: puprritë zbulojnë ushqimin, ndërsa aromat kalojnë nga goja në pjesën e pasme të hundës, “nuhatja retronazale”. Truri i bashkon këto dhe krijon shijen.
Ndikimi i nuhatjes është aq i fortë sa që aromat e vetme mund të perceptohen si shije. Për të kuptuar pse, studiuesit testuan nëse nuhatja shkakton të njëjtët reagime në tru si shija.
Në studim, 25 vullnetarë provuan pije me shije të ëmbla (shurup, mjedër, litçi) ose pikante (proshutë, supë pule, qepë). Çdo shije u lidh me një shenjë vizuale për të forcuar kujtesën e kombinimit shije–aromë. Më pas, truri i tyre u skanua me fMRI ndërsa merrnin vetëm shije ose vetëm erë.
Analizat treguan modele të dallueshme në insulë, qendra kryesore e shijes në tru. Siç pritej, shijet e ëmbla dhe të kripura prodhuan përgjigje të ndryshme. Por, në mënyrë vendimtare, edhe aromat shkaktuan modele të ngjashme, insula reagoi ndaj erërave sikur të ishin shije. Kjo mbivendosje ishte më e fortë në dy nënzona (dysgranulare dhe agranulare) që përpunojnë sinjalet e brendshme të trupit si uria dhe etja, duke sugjeruar se truri përdor aromat për të parashikuar nëse ushqimi do të plotësojë nevojat ushqyese.
Këto gjetje ndryshojnë mënyrën si e shohim insulën. Ajo nuk është thjesht një procesor shijeje, por një integrues i ndërlikuar i shqisave, duke shpjeguar pse aromat ndihen si shije. Ky ishte studimi i parë që tregoi drejtpërdrejt mbivendosjen e përgjigjeve për shijen dhe erën në insulë.
Hulumtimi ka edhe pasoja praktike. Prodhuesit e ushqimeve mund të krijojnë produkte më të shëndetshme duke rritur aromën për të ulur sheqerin, kripën ose yndyrën. Mund të ndihmojë gjithashtu personat me anosmi, të cilët përjetojnë shijen ndryshe. Studime të tjera do të testojnë nëse edhe nuhatja ortonazale (me hundë) shkakton reagime të ngjashme, gjë që do të shpjegonte ndikimin e erërave te uria.
Studimet me brejtës sugjerojnë se aromat e ushqimit stimulojnë neurone që nxisin të ngrënët, por efekti zbehet pasi ushqimi konsumohet. Ky mekanizëm mund të përdoret për të rregulluar oreksin. Megjithatë, ekspozimi i përsëritur ndaj erës pa shije dobëson lidhjen me kalimin e kohës.
Kuptimi më i mirë i mënyrës se si truri bashkon shijen dhe nuhatjen mund të ndihmojë në uljen e dëshirave dhe në formësimin e dietave vetëm përmes erës.
