Në sagën që rrethon median e United Group në Serbi, vetëm dy gjëra janë të garantuara se janë në lojë – pasiguria e madhe dhe shuma të mëdha parash. Së fundmi, pronari i pakicës dhe ish-kreu i grupit, Dragan Sholak, mori 250 milionë euro nga një kompani në pronësi të BC Partners si bonus për “shitjen me sukses” të një pjese të madhe të biznesit në Serbi.
Kjo “shitje e suksesshme” në të vërtetë shënoi një ferr të vogël për qindra gazetarë në Serbi që punojnë në media si N1, Nova S, Danas, Radar dhe të tjerë nën kujdesin e United Group.
Që kur Sholak u hoq nga kreu i korporatës, udhëheqësit e rinj thuhet se nuk u kanë garantuar këtyre mediave financimin dhe lirinë editoriale. Përveç parave të mëdha dhe qindra vendeve të punës, e ardhmja e informimit të lirë në Serbi është gjithashtu në lojë. Sepse stacionet televizive N1 dhe Nova S, të cilat janë jashtëzakonisht kritike ndaj qeverisë së Aleksandar Vuçiq, kanë kapacitetin më të madh, personelin dhe paratë më të mëdha për të raportuar mbi ngjarjet politike.
Çfarë është e paguar më shumë këtu?
Disa punonjës të medias United Group, me të cilët foli gazetari i DW, thonë se nuk dinë asgjë më shumë sesa ajo që shkruhet në media, e ajo nuk ka shkruar shumë. Ka një ndjenjë pasigurie.
Presidenti Vuçiq dikur tha se gjithçka do të mbaronte deri në nëntor, dhe se nuk ishte ai që po mbyllte N1 dhe Nova S, por kompania e tyre. “Nuk kemi ide se çfarë do të ndodhë. Po punojmë, si zakonisht, por për sa kohë – askush nuk e di”, thotë një gazetar. Një burim tjetër i DW thotë: “Mendoj se është një punë e kryer. Ata morën paratë dhe tani nuk ka kthim prapa.”
Ai aludon në faktin se pronari kryesor i United Group, fondi i investimeve BC Partners, filloi të bënte atë që fondet e investimeve zakonisht bëjnë në fillim të vitit – duke shitur më shtrenjtë atë që blenë më lirë.
Në një transferim spektakolar, operatori kabllor SBB – i cili ishte një strehë e sigurt për transmetimin e N1 dhe Nova S, u shit. Net TV plus dhe të drejtat për të gjitha transmetimet sportive iu shitën gjithashtu Telekomit shtetëror, një ish-konkurrent. Kjo e bëri Telekomin monopolist për përmbajtjen sportive dhe i solli BC Partners dhe, pjesërisht Sholakut, i cili është ende pronar i pakicës, një miliard e gjysmë euro.
A është pjesë e marrëveshjes për të heshtur median kritike në mes të protestave studentore dhe para zgjedhjeve në të cilat ekziston një shans real që Partia Përparimtare Serbe të humbasë për herë të parë?
Shumë kanë dyshime për këtë, qoftë edhe vetëm për shkak të çmimit të tepruar që pagoi Telekomi Serb. Dyshimet u përhapën kur doli në pah një bisedë telefonike midis krerëve të United Group dhe Telekomit, në të cilën ata diskutuan se si të dobësonin United Media. Nëse ka ende një zgjidhje në pritje, diçka ka ndodhur tashmë – të dy operatorët kryesorë kabllorë, SBB dhe Telekom, tani kanë një prani në të gjitha stacionet televizive të regjimit dhe tabloidëve.
“Si në Saigon në vitin 1975”
Redaksitë e medias United Group u kanë bërë thirrje vazhdimisht pronarëve të tyre që t’u japin garanci mbijetese. Herën e parë që u përmend një shumë – N1 dhe Nova S thanë se kanë nevojë për dymbëdhjetë milionë euro në vit për të operuar siç duhet.
Çfarë do të ndodhë më pas? As Dragoljub Petroviq, kryeredaktor i gazetës Danas, nuk e di. “Jemi në një situatë krejtësisht të panjohur. Po presim rezultatin e konfliktit në korporatë dhe, nëpërmjet regjistrimit të bisedës telefonike që u publikua, shohim se edhe Presidenti Vuçiq po ndërhyn.”
“Kjo na ka shqetësuar edhe më shumë sepse Vuçiq nuk ka qëllime të mira ndaj mediave që janë kritike“, thotë Petroviq për DW.
“Tani ndihemi sikur jemi në ambasadën amerikane në Saigon në vitin 1975. Po presim të shohim se çfarë do të ndodhë dhe nëse do të na duhet të evakuohemi në një vend më të mirë.”
Por në cilin vend më të mirë? Në Serbi, duket se po ndodh një zhdukje e madhe e mediave të pavarura. Vetëm që nga fillimi i vitit, Presidenti i SHBA-së Donald Trump ka mbyllur Zërin e Amerikës dhe është marrë vendimi për të mbyllur Free Europe/Radio Liberty.
I gjithë financimi i projektit, i cili ishte veçanërisht i mirëpritur për mediat e vogla dhe lokale në Serbi, është ndërprerë. Shërbimi ballkanik i Al Jazeera-s është mbyllur, ndërsa Euronews, i cili financohet nga Telekomi Serb, ka pasur një valë shkurtimesh dhe largimesh.
Kjo është arsyeja pse Petroviq thotë, se mbyllja ose heshtja e medias United Group do të ishte “dramatike”. “Danas është një media e vogël që ndoshta mund të përballojë vetë, sepse më parë ishte e pavarur dhe disi punonte me këmbëngulje dhe paga të ulëta. Por këto stacione televizive nuk mund të punojnë, sepse është një prodhim i shtrenjtë.”
Sulmet nga Kremlini?
Në të njëjtën kohë, një sulm ndaj mediave më të vogla të pavarura erdhi edhe nga Kremlini. Shërbimi rus SVR dyshohet se përcaktoi që gazeta javore Vreme, agjencia FoNet, mediat lokale “Južne vijesti”, Boom 93, Podrinske dhe të tjera ishin gjithashtu të përfshira në përgatitjen e “Maidanit” në Serbi, të paguar me para nga Brukseli.
Kulmi supozohet të jetë më 1 nëntor, përvjetori i shembjes së tendës që mori gjashtëmbëdhjetë jetë në stacionin hekurudhor të Novi Sadit vitin e kaluar. Presidenti Vuçiq falënderoi rusët për këtë “informacion” dhe tha se gjithçka do të hetohet.
“Vuçiq tani ai është shumë afër rënies nga pushteti, protestat nuk po qetësohen dhe tani ai ndoshta mbështetet në faktin se të paktën pa këto stacione të mëdha televizive kritike do të jetë më e lehtë për të të qeverisë”, thotë Dragoljub Petroviq.
Redaktorët dhe punonjësit e medias United Group kanë vetëm një shpresë – që tymnaja e krijuar do t’i detyrojë pronarët nga fondi i investimeve të tërheqin frenat e dorës. Zgjidhja e sagës mund të jetë shumë afër. / DW
