Mund të ketë rrënjët e saj në fanta-shkencë, por një numër i vogël studiuesish po bëjnë përparim të vërtetë duke u përpjekur të krijojnë kompjuterë nga qelizat e gjalla. Mirë se vini në botën e çuditshme të biokompjuterizimit.
Siç raporton BBC, midis atyre që po udhëheqin rrugën është një grup shkencëtarësh në Zvicër, transmeton Telegrafi.
Një ditë, ata shpresojnë se mund të shohim qendra të dhënash plot me servera “të gjallë” që kopjojnë aspekte të mënyrës se si mëson inteligjenca artificiale – dhe mund të përdorin një pjesë të energjisë së metodave aktuale.
Ky është vizioni i Dr. Fred Jordan, bashkëthemelues i laboratorit FinalSpark.
Ne të gjithë jemi mësuar me idetë e pajisjeve dhe softuerëve në kompjuterët që përdorim aktualisht.
Termi disi i habitshëm që Dr. Jordan dhe të tjerë në këtë fushë përdorin për t’iu referuar asaj që po krijojnë, është “waterware”.
Me fjalë të thjeshta, kjo përfshin krijimin e neuroneve të cilat zhvillohen në grumbuj të quajtur organoide, të cilat nga ana tjetër mund të bashkangjiten në elektroda – në të cilën pikë mund të fillojë procesi i përpjekjes për t’i përdorur ato si mini-kompjuterë.
Dr. Jordan pranon se, për shumë njerëz, vetë koncepti i biokompjuterizimit është ndoshta pak i çuditshëm.
“Në fantashkencën, njerëzit kanë jetuar me këto ide për një kohë mjaft të gjatë”, tha ai.
“Kur fillon të thuash, do të përdor një neuron si një makinë të vogël, është një pamje e ndryshme e trurit tonë dhe të bën të vësh në dyshim atë që jemi”, shtoi ai.
Për FinalSpark, procesi fillon me qelizat staminale të nxjerra nga qelizat e lëkurës njerëzore, të cilat i blejnë nga një klinikë në Japoni. Donatorët e vërtetë janë anonimë.
Por, ndoshta çuditërisht, atyre nuk u mungojnë ofertat.
“Kemi shumë njerëz që na kontaktojnë. Por ne zgjedhim vetëm qeliza staminale që vijnë nga furnizues zyrtarë, sepse cilësia e qelizave është thelbësore” tha ai.
Në laborator, biologia qelizore e FinalSpark, Dr. Flora Brozzi, dha një enë që përmbante disa sfera të vogla të bardha.
Çdo sferë e vogël është në thelb një mini-tru i vogël, i rritur në laborator, i bërë nga qeliza burimore të gjalla të cilat janë kultivuar për t’u bërë grumbuj neuronesh dhe qeliza mbështetëse – këto janë “organoidet”.
Ato nuk janë aspak afër kompleksitetit të një truri njerëzor, por kanë të njëjtat blloqe ndërtimi.
Pasi kalojnë një proces që mund të zgjasë disa muaj, organoidet janë gati të bashkangjiten në një elektrodë dhe më pas të nxiten të përgjigjen ndaj komandave të thjeshta të tastierës.
Ky është një mjet për dërgimin dhe marrjen e sinjaleve elektrike, me rezultatet e regjistruara në një kompjuter normal të lidhur me sistemin.
Është një provë e thjeshtë: shtypni një buton i cili dërgon një sinjal elektrik përmes elektrodave, dhe nëse funksionon (nuk funksionon gjithmonë), mund të shihni një kërcim të vogël aktiviteti në një ekran si përgjigje.
Ajo që shfaqet është një grafik lëvizës që duket pak si një EEG. E shtyp butonin disa herë me radhë të shpejtë, dhe përgjigjet papritmas ndalen. Pastaj ka një shpërthim të shkurtër dhe dallues të energjisë në tabelë.
Kur është pyetur se çfarë ndodhi, Dr. Jordan tha se ende nuk e kuptojnë shumë rreth asaj që bëjnë organoidët dhe pse.
Stimulimet elektrike janë hapa të parë të rëndësishëm drejt qëllimit më të madh të ekipit për të shkaktuar të mësuarit në neuronet e biokompjuterit, në mënyrë që ata të mund të përshtaten përfundimisht për të kryer detyra.
“Për inteligjencën artificiale, është gjithmonë e njëjta gjë. Ju jepni disa të dhëna, dëshironi disa rezultate që përdoren. Për shembull, ju jepni një fotografi të një maceje, dëshironi që rezultati të tregojë nëse është mace” tha ai.
Mbajtja në punë e një kompjuteri të zakonshëm është e thjeshtë – ai thjesht ka nevojë për një furnizim me energji – por çfarë ndodh me biokompjuterët?
Është një pyetje për të cilën shkencëtarët nuk kanë ende një përgjigje.
“Organoidet nuk kanë enë gjaku”, tha Simon Schultz, profesor i neuroteknologjisë dhe drejtor i qendrës për neuroteknologji në Imperial College London.
“Truri i njeriut ka enë gjaku që e përshkojnë atë në shkallë të shumëfishta dhe sigurojnë lëndë ushqyese për ta mbajtur atë në funksion të mirë. Ne ende nuk dimë si t’i prodhojmë ato siç duhet. Pra, kjo është sfida më e madhe e vazhdueshme”, shtoi ai.
Një gjë është e sigurt megjithatë. Kur flitet për një kompjuter që po vdes, me “wetware” kjo është fjalë për fjalë rasti.
FinalSpark ka bërë disa përparime në katër vitet e fundit: organoidet e tij tani mund të mbijetojnë deri në katër muaj. Por ka disa gjetje të çuditshme që lidhen me vdekjen e tyre përfundimtare.
Ndonjëherë ata vëzhgojnë një fluks aktiviteti nga organoidet para se të vdesin – të ngjashme me rritjen e rrahjeve të zemrës dhe aktivitetit të trurit që është vërejtur tek disa njerëz në fund të jetës.
“Ka pasur disa ngjarje kur kemi pasur një rritje shumë të shpejtë të aktivitetit vetëm në minutat e fundit ose dhjetëra sekonda të jetës”, tha Dr. Jordan.
“Mendoj se kemi regjistruar rreth 1,000 ose 2,000 nga këto vdekje individuale gjatë pesë viteve të fundit. Është e trishtueshme sepse duhet ta ndalojmë eksperimentin, të kuptojmë arsyen pse vdiq dhe pastaj ta bëjmë përsëri”, shtoi ai.
