Një raport i ri global i OBSH-së tregon se numri i përdoruesve të duhanit ka rënë nga 1.38 miliardë në vitin 2000 në 1.2 miliardë në vitin 2024. Që nga viti 2010, numri i njerëzve që përdorin duhan ka rënë me 120 milionë – një rënie prej 27% në terma relativë.
Por OBSH-ja paralajmëroi se 1 në 5 të rritur në mbarë botën janë ende të varur nga duhani, duke nxitur miliona vdekje të parandalueshme çdo vit.
“Miliona njerëz po ndalojnë ose nuk po fillojnë të përdorin duhanin, falë përpjekjeve për kontrollin e duhanit nga vendet anembanë botës”, tha Drejtori i Përgjithshëm i OBSH-së, Tedros Adhanom Ghebreyesus, në një deklaratë që shënoi raportin e organizatës për trendet e duhanit.
Sipas OBSH-së, rënia e konsumit të duhanit është kryesisht për shkak të sukseseve të mëdha në Azinë Juglindore. Atje, përqindja e burrave që pinë duhan në popullsi është përgjysmuar që nga viti 2000.
Për herë të parë, OBSH-ja ka vlerësuar përdorimin global të cigareve elektronike – dhe shifrat janë alarmante: më shumë se 100 milionë njerëz në të gjithë botën tani përdorin cigare elektronike. Kjo përfshin:
Të rritur: të paktën 86 milionë përdorues, kryesisht në vendet me të ardhura të larta.
Adoleshentët: të paktën 15 milionë fëmijë (13-15 vjeç) përdorin tashmë cigare elektronike. Në vendet me të dhëna, fëmijët kanë mesatarisht nëntë herë më shumë gjasa sesa të rriturit të përdorin cigare elektronike.
Industria e duhanit po prezanton një zinxhir të pandërprerë produktesh dhe teknologjish të reja me qëllim që të shesë varësinë nga duhani jo vetëm me cigare, por edhe me cigare elektronike, qese nikotine, produkte duhani të ngrohta, ndër të tjera, të cilat dëmtojnë shëndetin e njerëzve dhe, më shqetësuese, shëndetin e brezave të rinj, të rinjve dhe adoleshentëve.
“Cigaret elektronike po nxisin një valë të re të varësisë nga nikotina”, tha Etienne Krug, Drejtor i Departamentit të Përcaktuesve të Shëndetit, Promovimit dhe Parandalimit të OBSH-së. “Ato tregtohen si reduktim i dëmit, por në realitet, po i varin fëmijët nga nikotina më herët dhe rrezikojnë të dëmtojnë dekada të tëra progresi.”
Më shumë gra po e lënë duhanin sesa burra
Ndërkohë që ka pasur një rënie të vazhdueshme të përdorimit të duhanit si për burrat ashtu edhe për gratë në të gjitha grupmoshat gjatë viteve 2000-2024, gratë kanë udhëhequr përpjekjen për të lënë duhanin. Ato e arritën objektivin global të reduktimit për vitin 2025 pesë vjet më herët, duke arritur pikën kilometrike prej 30% në vitin 2020. Prevalenca e përdorimit të duhanit tek gratë ra nga 11% në vitin 2010 në vetëm 6.6% në vitin 2024, me numrin e përdorueseve femra të duhanit që ra nga 277 milionë në vitin 2010 në 206 milionë në vitin 2024.
Në të kundërt, burrat nuk pritet ta arrijnë këtë qëllim deri në vitin 2031. Sot, më shumë se katër nga pesë përdorues të duhanit në mbarë botën janë burra, me pak më pak se 1 miliard burra që ende përdorin duhan. Ndërsa prevalenca tek burrat ka rënë nga 41.4% në vitin 2010 në 32.5% në vitin 2024, ritmi i ndryshimit është shumë i ngadaltë.
Shpërndarja rajonale
Azia Juglindore: Dikur pika e nxehtë e botës, prevalenca tek burrat pothuajse është përgjysmuar – nga 70% në vitin 2000 në 37% në vitin 2024. Vetëm ky rajon përbën më shumë se gjysmën e rënies globale.
Afrika: Prevalenca është më e ulëta nga të gjitha rajonet me 9.5% në vitin 2024, dhe Rajoni është në rrugën e duhur për të përmbushur objektivin prej 30%. Megjithatë, për shkak të rritjes së popullsisë, numri absolut i përdoruesve të duhanit vazhdon të rritet.
Amerika: Rajoni ka arritur një ulje relative prej 36%, me prevalencë që ka rënë në 14% në vitin 2024, megjithëse disa vende ende nuk kanë të dhëna të mjaftueshme.
Evropa: Ky është tani Rajoni me prevalencën më të lartë në nivel global, me 24.1% të të rriturve që përdorin duhan në vitin 2024, me gratë në Evropë që kanë prevalencën më të lartë globale me 17.4%.
Mesdheu Lindor: Prevalenca është 18%, me përdorimin e duhanit që vazhdon të rritet në disa vende.
Paqësori Perëndimor: Me 22.9% të të rriturve që përdorin duhan në vitin 2024, nga 25.8% në vitin 2010, progresi në këtë Rajon është më i ngadalti. Ndërsa gratë kanë prevalencë të ulët me 2.5%, burrat kanë prevalencën më të lartë nga të gjitha rajonet me 43.3%.
Veprimet e nevojshme
OBSH-ja po u bën thirrje qeverive kudo që të rrisin kontrollin e duhanit. Kjo do të thotë zbatim i plotë i paketës MPOWER dhe Konventës Kornizë të OBSH-së për Kontrollin e Duhanit, mbylljen e boshllëqeve ligjore që lejojnë industritë e duhanit dhe nikotinës, të synojnë fëmijët dhe rregullimin e produkteve të reja të nikotinës si cigaret elektronike. Kjo gjithashtu do të thotë rritje e taksave të duhanit, ndalim i reklamave dhe zgjerim i shërbimeve të ndërprerjes së duhanit, në mënyrë që miliona njerëz të tjerë të mund ta lënë duhanin.
“Pothuajse 20% e të rriturve ende përdorin produkte duhani dhe nikotine. Nuk mund të ndalemi tani”, tha Jeremy Farrar, Ndihmës Drejtor i Përgjithshëm i OBSH-së për Promovimin e Shëndetit dhe Parandalimin dhe Kujdesin e Sëmundjeve. “Bota ka bërë përparime, por veprimi më i fortë dhe më i shpejtë është e vetmja mënyrë për të mposhtur epideminë e duhanit.”
