Në Tiranë po mbahet konferenca e (IDEA) në bashkëpunim me Komisionin Shtetëror të Zgjedhjeve, për mbikëqyrjen e digjitalizimit në proceset zgjedhore.
Gjatë fjalës së tij, kryekomisioneri Ilirjan Celibashi u shpreh se në zgjedhjet e pjesshme vendore që do të mbahen më 9 nëntor në 5 bashki të vendit po shqyrtohet mundësia e aplikimit të Inteligjencës Artificiale në procesin e numërimit të votave
Celibashi: “Shqipëria është përfshirë në fushën e digjitalizimit në shumë fusha, tani edhe në proceset zgjedhore. Identifikimi biometrik u aplikua 100%, ndërsa votimi elektronik është në proces zhvillimi.
Që nga viti 2022 kemi aplikuar disa platforma në këtë fushë. Më 9 nëntor në zgjedhjet e pjesshme po punojmë për aplikimin e AI për numërimin e votave.
Ky proces digjitalizimi i mbështetur nga BE dhe jo vetëm ka sjell lehtësira në procesin zgjedhor, por jemi të përgjegjshëm për rreziqet si sulmet kibernetike, për të cilat po marrim masat e nevojshme”.
FJALA E PLOTË E CELIBASHIT
Në emër të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve Shqipëri, kam kënaqësinë dhe privilegjin që, së bashku me International IDEA, t’ju mirëpres këtu në Tiranë për të diskutuar mbi teknologjinë, digjitalizimin dhe zgjedhjet.
Prej kohësh, Bashkimi Europian është përfshirë në një proces të zhvillimit digjital në fusha të ndryshme dhe në nivele të ndryshme.
Transporti, industria, tregtia, mjekësia, bujqësia, shërbimet ndaj qytetarëve, administrata dhe shumë fusha të tjera janë të lidhura ngushtë me digjitalizimin. Standardet e zhvillimit të kësaj bashkësie ekonomike dhe politike kanë krijuar kushte për përmbushjen e qëllimeve të saj për të shtrirë dhe fuqizuar shërbimet digjitale në çdo fushë.
Transformimet në digjitalizim janë të dukshme dhe domethënëse.
Vendet e tjera europiane, që aktualisht nuk janë pjesë e Bashkimit Europian, veçanërisht ato të Ballkanit Perëndimor, duket se po ndjekin këtë trend — jo vetëm për shkak të detyrimeve që rrjedhin nga procesi i integrimit europian, por edhe për shkak të ndërgjegjësimit të gjerë për avantazhet e shumta që sjell digjitalizimi në zhvillimin e një vendi.
Në 4–5 vitet e fundit, Shqipëria është përfshirë në një proces të thellë digjitalizimi të shumë aspekteve dhe fushave të ekonomisë, shërbimeve dhe administratës publike. Të dhënat tregojnë se qytetarët shqiptarë kanë një qasje shumë pozitive ndaj teknologjisë dhe janë të interesuar ta përdorin atë sa më gjerësisht të jetë e mundur.
Në njohjen time, krahasuar me shumë vende të BE-së, Shqipëria ka shtrirë procesin e digjitalizimit dhe përdorimin e teknologjisë së informacionit edhe në proceset zgjedhore.
Në zgjedhjet e përgjithshme për Parlamentin e Shqipërisë të vitit 2021, për herë të parë u aplikua identifikimi biometrik i zgjedhësve në qendrat e votimit, si dhe votimi elektronik.
Identifikimi biometrik u aplikua në 100% të qendrave të votimit, ndërsa votimi elektronik u zbatua si projekt pilot në disa prej tyre në kryeqytet.
Që prej vitit 2021, identifikimi biometrik është aplikuar në 100% të qendrave të votimit në të gjitha zgjedhjet pasuese — si ato të përgjithshme, ashtu edhe ato të pjesshme.
Votimi elektronik, megjithatë, ende nuk është shtrirë në gjithë territorin. Ai është aplikuar në çdo raund zgjedhje zhvilluar pas vitit 2021, por vetëm në formë piloti.
Sipas dijenisë sime, Shqipëria është i vetmi vend në Ballkanin Perëndimor ku është aplikuar votimi elektronik. Nëse nuk gaboj, për sa i përket identifikimit elektronik, së fundmi këtij procesi i është bashkuar edhe Maqedonia e Veriut.
Krahas identifikimit dhe votimit elektronik, KQZ Shqipëri, që prej vitit 2022, ka zhvilluar disa platforma digjitale për aspekte të ndryshme të procesit zgjedhor.
– platforma për raportimin dhe mbikëqyrjen financiare të partive politike dhe subjekteve zgjedhore;
– regjistrimi i votuesve të diasporës;
– regjistrimi i subjekteve zgjedhore dhe vëzhguesve;
– platforma për denoncimet dhe ankimet zgjedhore;
– platforma për raportimin e institucioneve publike gjatë fushatës zgjedhore;
– platforma e komunikimit dhe raportimit të komisioneve të niveleve të dyta dhe të treta në KQZ;
– moduli për trajnimin online të administratës zgjedhore; etj.
Kemi filluar, në version eksperimental, përdorimin e inteligjencës artificiale (AI) për kërkimin dhe marrjen e informacioneve zgjedhore nëpërmjet faqes së internetit të KQZ-së, si dhe për të ofruar asistencë për administratën zgjedhore apo subjekte të tjera të përfshira në procesin zgjedhor.
Më 9 nëntor të këtij viti do të zhvillohen zgjedhje të pjesshme për kryetarë të disa bashkive të vendit. Stafi i KQZ-së po punon për të aplikuar, për herë të parë, përdorimin e AI-së në numërimin dhe vlerësimin e fletëve të votimit dhe në nxjerrjen e rezultateve.
Ky projekt do të shërbejë si test dhe, për momentin, nuk do të zëvendësojë procedurën manuale të numërimit dhe vlerësimit të votave, e cila mbetet mënyra zyrtare e referimit.
I gjithë ky proces digjitalizimi, i mbështetur nga financimet e donatorëve ndërkombëtarë si BE, OSBE, KiE, Zvicra, Gjermania etj., jo vetëm që ka rritur efikasitetin në administrimin e proceseve zgjedhore, por ka konsoliduar edhe reputacionin e KQZ-së si një institucion transparent, profesional dhe i pavarur.
Ne synojmë që në të ardhmen të aplikojmë sa më gjerësisht të jetë e mundur teknologjinë e informacionit në procesin zgjedhor.
Në këtë drejtim, kemi parasysh edhe rreziqet që mund të shfaqen, si sulmet kibernetike, dezinformimi dhe cenimi i të dhënave personale.
Sa më shumë të ndajmë me njëri-tjetrin dhe me aktorë të tjerë përvojat dhe eksperiencat në këtë fushë, aq më të sigurt do të jemi në përmbushjen e përgjegjësive tona për zhvillimin e proceseve zgjedhore të lira, të ndershme, të drejta e transparente — edhe nëpërmjet përdorimit të teknologjisë së informacionit dhe digjitalizimit të aspekteve të tyre.
