Nga Dedë Palokaj
Shenjtëria si frymë e kombit
Çdo 1 nëntor, Kisha Katolike kremton Ditën e të Gjithë Shenjtërve – një festë universale e dritës, e shpresës dhe e ringjalljes, që përkujton të gjithë ata burra e gra që kanë jetuar me dashuri hyjnore, me besim të pathyeshëm dhe me guxim të shenjtë përballë errësirës së botës.
Në këtë ditë, kujtojmë jo vetëm shenjtërit e njohur, por edhe shenjtërit e panjohur – ata që në heshtje, në sakrificë dhe përulësi, kanë mbajtur gjallë flakën e fesë ndër breza. Shenjtëria, në thelb, nuk është një privilegj për pak veta, por një thirrje universale, që lind nga pagëzimi dhe buron nga vetë dashuria e krishterë.
Në traditën shqiptare, kjo ditë merr një domethënie të veçantë. Ajo lidhet me një trashëgimi të thellë shpirtërore që përshkon historinë tonë – nga apostujt e parë në Ilirik, te martirët e hershëm të Dardanisë, e deri te dëshmitarët e fesë gjatë shekujve të pushtimeve dhe diktaturës. Në çdo etapë të historisë sonë, shenjtëria është shfaqur me fytyrën e popullit shqiptar – një popull i vuajtur dhe i vogël në numër, por i madh në besim, në dashuri dhe në qëndresë shpirtërore.
Shenjtëria që u lind në vuajtje
Në gjakun e derdhur për Krishtin rreh zemra e besimit tonë kombëtar. Shqipëria dhe Kosova, përmes shekujve – nga amfiteatrot e Romës e deri te burgjet e diktaturës – kanë lindur martirë që kanë dëshmuar me jetën e tyre se feja dhe atdheu ushqehen nga i njëjti burim i shenjtë.
Në shekujt e parë, Dardania e lashtë ka qenë një qendër e gjallë e krishterimit. Bazilikat e Ulpianës, Harilaqit, Korishës etj. dëshmojnë për një fe të rrënjosur në jetën e njerëzve. Rrëfimet për shenjtorë të hershëm, si Shën Flori dhe Lauri, Shën Asti i Durrësit, Shën Niketa i Dardanisë etj. tregojnë për martirët që nuk e mohuan Krishtin as përballë shpatës së armikut.
Në kohët më të vona, drita e shenjtërisë ndriçoi përmes figurave të shquara si Shën Nënë Tereza, Dom Luigj Palaj, At Zef Pllumi dhe qindra të tjerë, që jetuan Ungjillin me përkushtim, duke dashur Krishtin dhe shërbyer kombin me pasion dhe besnikëri të pakufizuar.
Në periudhën e errët të komunizmit, toka shqiptare u mbush me gjakun dhe dëshminë e martirëve. Në vitin 2016, Kisha Katolike shpalli lumturimin e 38 martirëve shqiptarë – meshtarë dhe laikë që dhanë jetën për Krishtin në vitet e persekutimit, nga 1945 deri më 1974.
Në mesin e tyre ndriçojnë figura të mëdha të fesë e të atdheut si Imzot Frano Gjini, Dom Anton Zogaj, At Giovanni Fausti, At Daniel Dajani, At Gjon Shllaku, Dom Shtjefën Kurti, At Ndue Gjomarkaj etj. si edhe martirët e Stubllës, që ruajtën me besnikëri dritën e Ungjillit në zemrën e errësirës. Ata janë fara e re e fesë në tokën shqiptare – dëshmia e gjallë se, edhe në kohët më të errëta, drita e Krishtit nuk është shuar, por ka ndriçuar përmes sakrificës dhe dashurisë së tyre pa kushte.
Shenjtëria si kujtesë e identitetit shqiptar
Kjo ditë nuk është vetëm një përkujtim fetar, por edhe një kujtesë kombëtare. Nëpër varre, kishëza e rrënoja të lashta, në mozaikë e në rrëfime, rron fryma e një populli që e ka lidhur historinë e vet me besimin në Krishtin.
Të gjitha këto shenja janë rrënjët e shpirtit tonë. Pa to, do të ishim një komb pa kujtesë, pa shpirt dhe pa drejtim. Shenjtëria është pjesë e identitetit shqiptar, sepse ajo përfaqëson atë që kemi më të lartë: dashurinë, faljen, qëndresën, ndershmërinë dhe përkushtimin ndaj së mires dhe kombit.
Në një kohë kur bota përjeton krizë vlerash, kur shumë njerëz ndihen të humbur mes konsumizmit dhe nihilizmit, kujtesa e shenjtërve na rikthen te burimi i vërtetë i dinjitetit njerëzor. Ata na kujtojnë se njeriu nuk jeton vetëm për të pasur, por për të qenë; jo vetëm për të mbijetuar, por për të dashur.
Shenjtorët janë “bashkëkohës të përjetshëm”: ata flasin në çdo epokë, sepse e vërteta e tyre është e përjetshme. Janë frymëzimi që na fton të ngjitemi përtej vetes, të mos pajtohemi me mesataren e me indiferencën shpirtërore.
Nga Nënë Tereza te martirët anonimë
Në mesin e shenjtërve shqiptarë, figura e Shën Nënë Terezës qëndron si një dritë universale. Ajo mishëroi dashurinë e Krishtit në shërbimin ndaj më të varfërve të botës, duke treguar se shenjtëria nuk qëndron në madhështinë e veprave, por në madhështinë e dashurisë.
Në të njëjtën linjë qëndrojnë edhe shumë shenjtorë anonimë: nënat që rritën fëmijët me besim, priftërinjtë që ruajtën Eukaristinë në fshehtësi, mësuesit që ushqyen shpirtin e të rinjve me ndriçimin e Ungjillit. Ata janë “shenjtëria e përditshme” – njerëzit e zakonshëm që e kanë bërë të mundur që feja të mos shuhet, që kanë mbajtur gjallë flakën e Krishtit në errësirën e shekujve. Çdo akt i vogël i dashurisë dhe i besimit, qoftë një lutje e heshtur apo një buzëqeshje ngushëlluese, është një gur i shtuar në tempullin e shenjtërisë shqiptare.
Shenjtëria – thirrje për sot
Në një botë të zhurmshme, të mbushur me pasiguri dhe kundërthënie, fjala “shenjtëri” mund të tingëllojë si diçka e largët, e harruar apo e paarritshme. Por në të vërtetë, shenjtëria nuk është kujtim i së kaluarës – ajo është thirrje për sot. Është një ftesë që Zoti ia drejton çdo njeriu, në çdo kohë e rrethanë, për të jetuar me dashuri, me dritë dhe me besim, në mes të errësirave të kësaj bote.
Kremtimi i Ditës së të Gjithë Shenjtërve është një kujtesë e gjallë se shenjtëria nuk është thjesht një trashëgimi që na vjen nga e kaluara, por një udhë që duhet ta përshkojmë çdo ditë. Është udha e bashkimit me Zotin dhe e dashurisë ndaj të afërmit; udha e jetës që e merr dritën nga Ungjilli.
Në një shoqëri që shpesh e mat vlerën e njeriut me pasurinë, suksesin apo ndikimin, Krishti na kujton se shenjtëria lind në zemër: në dashurinë që fal, në përulësinë që shërben, në mirësinë që nuk kërkon shpërblim. Shenjtëria nuk është privilegj i pak vetave, por thirrje për secilin – për prindërit që rrisin me dashuri, për të rinjtë që zgjedhin ndershmërinë mbi fitimin, për mësuesit që ndriçojnë mendjet, për priftërinjtë që jetojnë me thjeshtësi ungjillore.
Në këtë kuptim, Dita e të Gjithë Shenjtërve bëhet edhe ditë shprese për kombin tonë. Ajo na kujton se populli ynë, që ka kaluar shekuj vuajtjesh e sprovash, nuk është mbajtur gjallë vetëm nga forca e armëve apo e gjakut, por nga forca e besimit dhe e shenjtërisë së njerëzve të thjeshtë.
Në çdo kohë, Zoti ka ngjallur në mesin tonë shenjtorë – burra e gra që i kanë qëndruar të ligës me mirësi, urrejtjes me dashuri, frikës me guxim. Prej tyre ka rilindur gjithmonë drita, që ndriçon edhe udhën tonë sot.
Drita që nuk shuhet
Më 1 nëntor shkojmë në varreza për të ndezur një qiri e për t’u lutur për të dashurit tanë që kanë ndërruar jetë, ne marrim pjesë në një akt të shenjtë të kujtesës. Kjo dritëz që ndriçon mbi varr nuk është vetëm simbol zie – ajo është shenjë shprese, një shenjë që flet për besimin se jeta nuk mbaron me vdekjen, se dashuria nuk shuhet, dhe se shenjtëria e njerëzve tanë të dashur është pranë nesh në mënyra të padukshme.
Në këtë dritë të vogël përfshihet historia jonë e përbashkët, përfshihet edhe gjaku i martirëve shqiptarë që e kanë shenjtëruar këtë tokë me besimin dhe dëshminë e tyre. Çdo qiri që ndezim është një lidhje e gjallë me të kaluarën – një përkujtim që edhe pas shekujve, shpirti i kombit dhe i besimit mbetet i paharruar dhe i ndriçuar nga dashuria e përjetshme.
Në këtë akt të heshtur, ne bashkohemi me të gjithë ata që kanë ecur përpara nesh, nga martirët e hershëm e deri te të ndjerit e familjeve tona. Ndërgjegjja jonë përkujton sakrificat, lutjet dhe dashurinë që kanë dhënë për besimin dhe për jetën e përbashkët. Çdo dritë e ndezur është një lutje që shkon përtej kohës dhe hapësirës – një përkujtim se shpirti i njeriut nuk shuhet kurrë, dhe se dashuria dhe besimi që kemi ndaj njëri-tjetrit dhe ndaj Zotit vazhdojnë të ndriçojnë rrugën tonë.
Në këtë mënyrë, 1 nëntori nuk është vetëm një ditë zie, por një ditë shprese, reflektimi dhe falënderimi. Është një moment për të ndjerë lidhjen e përjetshme me të kaluarën, me shenjtërinë e martirëve, dhe me të dashurit tanë që tani shikojnë botën nga drita e amshuar. Çdo qiri i ndezur është një dritë që nuk shuhet – një thirrje për të mbajtur gjallë kujtesën, besimin dhe dashurinë që e bëjnë jetën tonë të vlefshme dhe të shenjtë.
Trashëgimia e shenjtërisë shqiptare
Sot, kur flasim për integrime, modernitet e globalizim, është e domosdoshme të mos harrojmë se forca jonë më e madhe qëndron në rrënjët shpirtërore. Shenjtëria shqiptare nuk është një kujtim muzeal, por një trashëgimi që duhet jetuar – në dashurinë për Zotin, në respektin për tjetrin, në ndershmëri dhe në përkushtim.
Në këtë mënyrë, Dita e të Gjithë Shenjtërve bëhet një thirrje për ringjallje morale e shpirtërore: për ta parë shenjtërinë jo si një ideal të largët, por si një mënyrë konkrete për ta shenjtëruar jetën e përditshme.
Të kujtojmë fjalët e At Zef Pllumit: “Zoti e ka dashur këtë tokë, sepse në çdo dhimbje të saj ka mbjellë farën e shenjtërisë.”
