Gjatë historisë, disa dekada janë shënjuar nga luftëra të mëdha, sëmundje shkatërruese dhe katastrofa natyrore. Këto periudha të rrezikshme ndryshuan shoqëritë, dobësuan perandori dhe lanë pasoja që ndihen edhe sot. Kjo përmbledhje tregon disa nga dekadat më të vështira për njerëzimin dhe sfidat që e vunë në provë mbijetesën njerëzore.
Murtaja e Zezë (1347-1351)
Murtaja e Zezë ishte një nga pandemitë më vdekjeprurëse ndonjëherë. Ajo vrau rreth një të tretën e banorëve të Europës. Sëmundja përhapej shpejt dhe shkaktonte ënjtje të dhimbshme të gjëndrave limfatike. Fshatra të tëra mbetën bosh, qytetet u rrënuan dhe ekonomitë pësuan kolaps. Kjo epidemi solli ndryshime të mëdha sociale dhe demografike në Europë.
Mbretërimi i Terrorit në Francë (1793-1794)
Gjatë Revolucionit Francez, Komiteti i Sigurisë Publike, i udhëhequr nga Robespieri, ekzekutoi mijëra njerëz të dyshuar si armiq të revolucionit. Rreth 17,000 persona u ekzekutuan zyrtarisht, ndërsa shumë të tjerë vdiqën në burgje. Gijotina u bë simbol i këtij viti plot frikë dhe dhunë deri në arrestimin dhe ekzekutimin e vetë Robespierit.
Gripi Spanjoll (1918-1920)
Gripi Spanjoll infektoi një të tretën e popullsisë së botës dhe vrau rreth 50 milionë njerëz. Ndryshe nga gripet e zakonshme, ky virus goditi më shumë të rriturit e të rinjtë. Jeta e përditshme ndaloi, spitalet u mbushën dhe ekonomitë u dëmtuan rëndë.
Lufta e Dytë Botërore (1939-1945)
Konflikti më vdekjeprurës në historinë njerëzore solli mbi 70 milionë të vdekur. Lufta përfshiu krime të tmerrshme si Holokausti dhe bombardimet atomike. Civilët u përballën me urinë, sulme ajrore dhe shkatërrime masive. Lufta ndryshoi politikën botërore dhe formën e shoqërisë moderne.
Zia e madhe Irlandeze (1845-1852)
Sëmundja e patates shkaktoi vdekjen e rreth një milion njerëzve në Irlandë dhe detyroi dy milionë të tjerë të emigronin. Fshatra të tëra u boshatisën dhe vendi pësoi ndryshime të mëdha ekonomike dhe demografike që ndihen edhe sot.
Pushtimet e Gengis Khanit (Shekulli XIII)
Pushtimet mongole shkatërruan qytete të mëdha në Azi dhe Lindjen e Mesme. Mongolët përdorën terrorin si taktikë, duke vrarë masivisht për të frikësuar kundërshtarët. Miliona njerëz vdiqën dhe disa rajone humbën deri në 5% të popullsisë botërore të asaj kohe.
Spastrimi i madh i Stalinit (1936-1938)
Në Bashkimin Sovjetik, miliona persona u arrestuan, u torturuan ose u ekzekutuan mbi dyshime të kota. NKVD-ja terrorizoi qytetarët dhe pastroi radhët e ushtrisë dhe inteligjencës. Klima e frikës shkatërroi strukturën politike dhe shoqërore të vendit.
Lufta Tridhjetëvjeçare (1618-1648)
Ky konflikt fetar dhe politik shkatërroi Europën Qendrore. Disa zona humbën më shumë se gjysmën e popullsisë nga luftimet, uria dhe sëmundjet. Paqja e Vestfalisë e mbylli luftën dhe ndryshoi balancat politike në Europë.
Masakrat në Shtetin e Lirë të Kongos (1885-1908)
Gjatë sundimit personal të Mbretit Leopold II, miliona afrikanë u vranë ose vdiqën nga puna e detyruar dhe uria. Popullsia u përgjysmua nga dhuna, rrëmbimet dhe ndëshkimet çnjerëzore. Ky është një nga episodet më të errëta të kolonializmit.
Revolucioni kulturor në Kinë (1966-1976)
Nisma e Mao Ce Dunit solli dhjetë vjet kaos politik, dhunë dhe shtypje. Miliona njerëz u persekutuan, arsimi u shkatërrua dhe ekonomia u ngrirë. Shoqëria kineze mbeti thellësisht e plagosur edhe pas përfundimit të fushatës.
Rebelimi i An Lushanit (755-763)
Kjo luftë civile në Dinastinë Tang solli një rënie të madhe të popullsisë, rreth 36 milionë veta. Qytete u shkatërruan, ekonomia ra në kolaps dhe perandoria humbi forcën e saj, duke hyrë në një periudhë të gjatë dobësimi.
Kulmi i tregtisë transatlantike të skllevërve (Shekulli XVIII)
Miliona afrikanë u rrëmbyen dhe u transportuan drejt Amerikave në kushte çnjerëzore. Udhëtimi i mesëm ishte një udhëtim vdekjeprurës për shumë prej tyre. Pasojat sociale dhe kulturore të kësaj tregtie famëkeqe ndihen edhe sot.
Viti pa verë (1816)
Pas shpërthimit të vullkanit Tambora, temperatura globale ra ndjeshëm. Kjo shkaktoi dështim të të korrave dhe uri në Europë dhe Amerikën e Veriut. Qytetarët u përballën me varfëri, mungesë ushqimi dhe migrim të detyruar.
Gjenocidi i Ruandës (1994)
Në vetëm 100 ditë, mbi një milion njerëz u vranë nga ekstremistët Hutu që shënjestruan tutsit dhe hututë e moderuar. Lufta la trauma të thella, zhvendosje masive dhe konflikte të mëvonshme në rajon. Gacaca dhe gjykatat ndërkombëtare u përpoqën të sillnin drejtësi.
Depresioni i Madh (1929-1939)
Pas rënies së bursës amerikane, bota u fut në krizën ekonomike më të rëndë të shekullit XX. Papunësia arriti 25%, fabrikat mbyllën dyert dhe miliona familje ranë në varfëri. Programet e Marrëveshjes së Re u përpoqën të ringrinin ekonominë.
Zia irlandeze e patates (1845-1849)
Një tjetër periudhë e rëndë urie në Irlandë, ku mbi një milion njerëz vdiqën dhe shumë të tjerë u detyruan të largoheshin. Kjo periudhë ndryshoi në mënyrë të përhershme strukturën shoqërore dhe kulturore të vendit.
Rënia e Perandorisë Romake Perëndimore (Shek. V)
Dobësimi politik, krizat ekonomike dhe sulmet barbare çuan në rënien e një prej perandorive më të fuqishme në histori. Pasojat ishin kaos, humbje e institucioneve dhe fillimi i Mesjetës, një epokë e vështirë për Europën.
Gjenocidi i Kamboxhias (1975-1979)
Pol Poti dhe kmerët e kuq vranë rreth 1.7–2 milionë njerëz përmes urisë, punës së detyruar dhe ekzekutimeve. Qëllimi ishte krijimi i një shoqërie të pastër rurale, por rezultati ishte një nga krimet më të rënda të shekullit XX.
Rebelimi i Taipingut (1850-1864)
Një luftë civile shkatërruese në Kinë që vrau miliona njerëz. Fshatra u zbrazën, uria dhe sëmundjet u përhapën dhe vendi humbi stabilitetin për dekada.
Holokausti (1941-1945)
Nazistët vranë rreth gjashtë milionë hebrenj dhe miliona të tjerë nga grupe të ndryshme. Ishte një gjenocid i planifikuar me metoda industriale, dhoma gazi, geto dhe kampe pune. Kjo ngjarje mbetet një nga krimet më të mëdha kundër njerëzimit.
