Një studim i ri nga Universiteti Charles dhe Akademia Çeke e Shkencave rishikon një supozim të kahershëm në neuroshkencën e gjuhës: idenë se tingujt e gjuhës amtare shkaktojnë përgjigje më të forta të trurit sesa tingujt e një gjuhe të huaj. Hulumtimi, i botuar në Journal of Speech, Language, and Hearing Research, sugjeron se ky efekt, edhe pse është raportuar shpesh, mund të mos jetë aq i qëndrueshëm sa besohej.
Studimi u përqendrua te “Mismatch Negativity” (MMN), një përgjigje automatike e trurit kur sistemi dëgjimor zbulon një tingull të papritur. Një studim i vitit 1997 propozoi se MMN varet nga gjuha: ai duhet të jetë më i fortë për kontraste tingujsh që kanë rëndësi në gjuhën amtare të një dëgjuesi sesa për kontraste të huaja, edhe nëse këto të fundit janë më të mëdha nga aspekti akustik.
Martina Dvořáková dhe dr. Kateřina Chládková testuan folës çekë dhe folës rusë që mësonin çekisht. Ata dëgjuan dy kontraste zanore: një kontrast të vogël të çekishtes nga ana akustike (/i/–/ɪ/) që ka rol në gramatikën e saj, dhe një kontrast më të madh rusisht (/i/–/ɨ/) me rëndësi për rusishten. Nëse teoria klasike do të mbante, dëgjuesit çekë pritej të tregonin MMN më të fortë për kontrastin çek, dhe ata rusë për kontrastin rus.
Megjithatë, rezultatet nuk e mbështetën këtë pritshmëri. Në të dy analizat e MMN-së, studiuesit nuk gjetën prova se forca e MMN varej nga natyrshmëria e kontrastit të tingullit. Testet statistikore madje dhanë mbështetje të fortë për mungesën e një efekti të veçantë të gjuhës. Të gjithë pjesëmarrësit treguan dallim nervor të qartë si për tingujt amtarë, ashtu edhe për ata joamtarë.
Rezultatet nuk mohojnë dekada kërkimesh, por tregojnë se efekti i fonemave nuk është i garantuar dhe mund të varet nga faktorë të veçantë gjuhësorë dhe metodologjikë. Studiuesit paralajmërojnë se, meqenëse MMN-ja përdoret shpesh për të vlerësuar zhvillimin e gjuhës ose të nxënit, ai nuk duhet të merret si standard universal pa u vërtetuar thelbësisht. Ata theksojnë nevojën për replika më të gjera ndërgjuhësore për të kuptuar më mirë kur MMN-ja pasqyron gramatikën fonologjike të një gjuhe dhe kur jo.
