Sot, kryetari i Gjykatës së Lartë foli për atë që zakonisht nuk përmendet në deklarata zyrtare: për lodhjen, për frikën, për mbingarkesën dhe për vetminë e njeriut që mban mbi supe vendime që ndryshojnë jetë. Në krah të ambasadorit të BE Gonzato, Sokol Sadushi nuk foli me shifra, nuk përmendi buxhete dhe për paga. Ai foli për “mirëqenien e magjistratit”, si për themelin e një drejtësie që ende po përpiqet të qëndrojë në këmbë, duke e quajtur atë “kushtin funksional të çdo sistemi modern të drejtësisë”.
Foli për gjyqtarë që përballen çdo ditë me qindra dosje, për salla gjyqi ku siguria nuk është e garantuar, për godina të amortizuara, për stres të përhershëm profesional, për mungesë mbështetjeje psikologjike, për karriera të bllokuara dhe për një sistem që, sipas tij, po funksionon jo mbi politika shtetërore, por mbi sakrificën individuale të magjistratëve. “Sistemi po mbijeton falë nesh, por kështu nuk mund të vazhdojë”, ishte një nga fjalitë më të forta të ditës.
Sadushi foli për burnout, për frikën nga gabimi nën presion, për pavarësinë që nuk mund të mbahet vetëm me fjalë, për dinjitetin profesional që nuk lidhet vetëm me rrogën, por me kushtet, sigurinë, mbështetjen dhe stabilitetin. Në fjalën e tij nuk kishte as triumf, as propagandë. Kishte shqetësim dhe një alarm të hapur për një sistem që po konsumon njerëzit e vet.
Vetëm një ditë më parë, nga një podium tjetër, ishte Edi Rama ai që kishte folur. Kryeministri njoftoi rritjen e rrogave të gjyqtarëve dhe prokurorëve, duke e paraqitur atë si garanci për pavarësinë e tyre dhe si provë se shteti po investon seriozisht në drejtësi. Mesazhi ishte i qartë: paga si zgjidhje, paraja si motivim, shifra si argument.
Dje u fol për para.
Sot u fol për njeriun.
Dje u dha ideja se problemi zgjidhet me rritje rroge.
Sot u tha se problemi është shumë më i thellë: është mungesë sigurie, mungesë njerëzish, mungesë infrastrukture, mungesë mbështetjeje institucionale dhe psikologjike.
Dje u fol për standarde në letër.
Sot u fol për realitet në praktikë.
Mes këtyre dy fjalëve, një e djeshme nga qeveria dhe një e sotme nga drejtësia, qëndron i njëjti sistem: i mbingarkuar, i lodhur, i pambrojtur, ende në këmbë jo sepse është i shëndoshë, por sepse ata që e mbajnë vazhdojnë të shtyjnë përtej kufijve njerëzorë.
Rritja e pagës mund ta lehtësojë jetën e gjyqtarit. Por ajo nuk ul numrin e dosjeve, nuk forcon sigurinë në sallat e gjyqit, nuk ndalon lodhjen kronike dhe nuk zëvendëson mungesën e shtetit aty ku duhet të ishte i pari.
Në fund të fjalës së tij, Sadushi la edhe një fjali që tingëllon më shumë si paralajmërim sesa si deklaratë: “Nuk ka drejtësi të fortë me magjistratë të lodhur; nuk ka drejtësi të pavarur me magjistratë të pambrojtur; nuk ka drejtësi të besueshme me magjistratë të lënë vetëm.”
Sot, kryetari i Gjykatës së Lartë nuk kërkoi privilegje. Ai foli për kushte. Për dinjitet. Për mbrojtje. Foli për drejtësinë jo si koncept, por si punë e përditshme nën presion. Dhe mes fjalës së tij dhe fjalës së djeshme të Edi Ramës, kontrasti është i qartë: njëra flet për shifrën, tjetra për njeriun. Njëra flet për efektin, tjetra për shkakun.
Në fund të fjalës së tij, Sokol Sadushi e tha pa asnjë zbukurim, si një përmbledhje e gjithë asaj që rëndon sot mbi sistemin:
“Nuk ka drejtësi të fortë me magjistratë të lodhur; nuk ka drejtësi të pavarur me magjistratë të pambrojtur; nuk ka drejtësi të besueshme me magjistratë të lënë vetëm.”/vna
