Një studim i ri sugjeron se hëna më e madhe e Saturnit përmban shtresa akulli të llucëta në vend të një deti të gjerë të lëngshëm, sipas NASA-s.
Kjo vë në pikëpyetje një teori dhjetëvjeçare rreth një oqeani të fshehur nën sipërfaqen e hënës së Saturnit, Titanit.
Në vend të një oqeani të gjerë nëntokësor, Titani mund të përmbajë shtresa të thella akulli dhe lluce të ngjashme me akullin e detit Arktik ose akuiferet, sipas një studimi të botuar të mërkurën në revistën Nature . Zbulimi sugjeron se brenda këtyre shtresave mund të ekzistojnë xhepa me ujë të lëngshëm – mjedise ku jeta mund të mbijetojë potencialisht.
Studiuesit në Laboratorin e Propulsionit me Avionë të NASA-s rishqyrtuan të dhënat e mbledhura vite më parë nga anija kozmike Cassini dhe arritën në përfundime që bien ndesh me teorinë e oqeanit të pranuar gjerësisht.
“Në vend të një oqeani të hapur siç kemi këtu në Tokë, ndoshta po shohim diçka më shumë si akulli i detit Arktik ose akuiferet, gjë që ka implikime për llojin e jetës që mund të gjejmë, por edhe për disponueshmërinë e lëndëve ushqyese, energjisë e kështu me radhë”, tha Baptiste Journaux, një profesor asistent në Universitetin e Uashingtonit, i cili është bashkautor i studimit.
Journaux vuri në dukje se çdo formë jete ka të ngjarë të jetë mikroskopike, duke shtuar se “natyra ka demonstruar vazhdimisht kreativitet shumë më të madh sesa shkencëtarët më imagjinativë”.
Nuk janë zbuluar shenja jete në Titan, i cili shtrihet në një gjatësi prej 3,200 miljesh dhe renditet si hëna e dytë më e madhe e sistemit diellor. I mbështjellë nga një atmosferë e mjegullt, Titani është i vetmi planet përveç Tokës që dihet se ka lëng në sipërfaqen e tij, megjithëse në temperatura rreth -297 gradë Fahrenheit, ky lëng është metan, jo ujë, që formon liqene dhe bie si shi.
Ndërsa mungesa e një oqeani të plotë mund të duket si një pengesë për kërkimin e jetës, studiuesit thonë se në fakt zgjeron mundësitë. “Zgjeron gamën e mjediseve që mund t’i konsiderojmë të banueshme”, tha Ula Jones, një studente e diplomuar e UW në laboratorin e Journaux, e cila punoi në studim.
Studiuesit zbuluan se xhepat e ujit të ëmbël në Titan mund të arrinin temperaturat prej 21 gradë Celsius.
Lëndët ushqyese do të ishin më të përqendruara në këto pellgje të vogla uji, duke krijuar potencialisht kushte më të pasura për jetën sesa do të ofronte një oqean i holluar. Nëse ekziston jetë në Titan, ajo mund t’i ngjajë ekosistemeve polare në Tokë.
Një Interier Dinamik
Autori kryesor Flavio Petricca, një bashkëpunëtor postdoktoral në JPL, tha se uji nëntokësor i Titanit mund të ketë ngrirë në të kaluarën dhe tani mund të jetë duke u shkrirë, ose hidrosfera e hënës mund të jetë duke u ngrirë gradualisht në gjendje të ngurtë.
Modelet kompjuterike tregojnë se këto shtresa akulli, lluce dhe uji shtrihen më shumë se 340 milje të thella. Një guaskë e jashtme akulli me trashësi rreth 160 milje mbulon shtresa lluce dhe pellgje uji që shtrihen edhe 400 milje të tjera.
Ky zbulim i madh erdhi nga një analizë e përmirësuar e mënyrës se si graviteti i Saturnit ndikon në Titan. Meqenëse Titani është i lidhur në mënyrë baticore me Saturnin – duke i treguar gjithmonë të njëjtën fytyrë planetit – tërheqja gravitacionale e Saturnit deformon sipërfaqen e hënës, duke krijuar fryrje deri në 30 metra të larta.
Në vitin 2008, shkencëtarët propozuan për herë të parë që Titani duhet të ketë një oqean të madh nën sipërfaqe për të lejuar një deformim kaq të rëndësishëm. Por studimi i ri prezanton një detaj thelbësor: kohën.
Ekipi i Petrickës mati një vonesë prej 15 orësh midis tërheqjes gravitacionale maksimale dhe ngritjes së sipërfaqes së Titanit. Ashtu si një lugë që përzien mjaltin, duhet më shumë energji për të lëvizur një substancë të trashë dhe viskoze sesa ujin e lëngshëm. Një oqean i lëngshëm do të reagonte menjëherë, shpjegoi Petricka, por vonesa tregon një brendësi akulli të butë me xhepa uji të lëngshëm.
“Askush nuk priste një shpërndarje shumë të fortë të energjisë brenda Titanit. Kjo ishte prova e qartë që tregonte se brendësia e Titanit është e ndryshme nga ajo që u nxor nga analizat e mëparshme”, tha Petricca.
Laboratori i fizikës planetare krio-minerale i Journaux në UW ndihmoi në përcaktimin e rezultateve duke simuluar presionet ekstreme të gjetura thellë brenda Titanit.
“Shtresa ujore në Titan është aq e trashë, presioni është aq i madh, saqë fizika e ujit ndryshon. Uji dhe akulli sillen ndryshe nga uji i detit këtu në Tokë”, tha ai.
Skepticizmi mbetet
Luciano Iess i Universitetit Sapienza të Romës, studimet e mëparshme të të cilit duke përdorur të dhënat e Cassini-t treguan një oqean të fshehur në Titan, nuk është i bindur nga gjetjet e fundit.
Ndërsa “sigurisht interesante dhe do të stimulojë diskutime të reja… për momentin, provat e disponueshme duket se nuk janë të mjaftueshme për të përjashtuar Titanin nga familja e botëve oqeanike”, tha Iess në një email për AP.
Misioni i planifikuar i NASA-s, Dragonfly — që përfshin një anije të tipit helikopter që do të niset në Titan më vonë këtë dekadë — pritet të ofrojë më shumë qartësi mbi brendësinë e hënës. Journaux është pjesë e atij ekipi.
Misioni duhet të mbërrijë në Titan në vitin 2034, duke u bërë mjeti i dytë fluturues në një botë tjetër përveç Tokës, pas Ingenuity, helikopterit të Marsit. Vëzhgimet sipërfaqësore të Dragonfly shpresohet të zbulojnë më shumë rreth vendit ku mund të fshihet jeta dhe sa ujë mund të jetë i disponueshëm për organizmat. Journaux është pjesë e atij ekipi të misionit.
Titani u bashkohet hënave të tjera që dyshohet se përmbajnë ujë nën sipërfaqet e tyre. Hëna e Jupiterit, Ganymede, është pak më e madhe se Titani dhe mund të ketë një oqean nëntokësor. Enceladus i Saturnit dhe Europa e Jupiterit besohet gjithashtu se janë botë ujore, me gejzerë që shpërthejnë nga koret e tyre të ngrira.
Saturni ka 274 hëna të njohura, më shumë në sistemin diellor.
Misioni Cassini filloi në vitin 1997 dhe zgjati gati 20 vjet, duke orbituar planetin me unaza dhe duke studiuar hënat e tij përpara se të zhytej qëllimisht në atmosferën e Saturnit në vitin 2017.
