Disa nga lumenjtë dhe përrenjtë më piktoreskë të Alaskës janë kthyer në një portokalli të ndritshme apokaliptike në vitet e fundit.
Shkaku nuk është ndotja lokale, por shkrirja e ngricës së përhershme, e shkaktuar nga ngrohja globale.
Ky ndryshk po rrjedh në rrugët ujore dhe përbën një kërcënim serioz për jetën e egër, njerëzit vendas dhe peshkimin komercial, sipas raportit vjetor të Administratës Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA) mbi rajonin e Arktikut.
Fenomeni është një tregues i qartë se Arktiku po ngrohet disa herë më shpejt se pjesa tjetër e planetit, duke riformuar peizazhet veriore, ekosistemet dhe jetën e njerëzve atje.
“Kur Arktiku shkrihet dhe ngrohet, kjo ndikon në klimën globale”, tha për NPR Matthew Druckenmiller, autori kryesor i raportit dhe një shkencëtar në Qendrën Kombëtare të të Dhënave për Borën dhe Akullin.
Banorët e Alaskës filluan të vinin re rrugët ujore portokalli që në vitin 2018. “Kemi dëgjuar nga njerëz që jetojnë në rajon – pilotë që fluturojnë sipër, njerëz në parqe kombëtare”, tha Josh Koch, një studiues hidrologjik me Shërbimin Gjeologjik të SHBA-së.
Procesi është i thjeshtë dhe shqetësues. Ndërsa temperaturat rriten, ngrica e përhershme – toka që normalisht është e ngrirë përgjithmonë – shkrin. Kjo çliron hekurin nga toka, i cili oksidohet kur ekspozohet ndaj ujit dhe ajrit, duke krijuar ndryshk që i kthen lumenjtë dhe përrenjtë në portokalli. Studimet kanë treguar se kjo ndotje është përhapur në qindra kilometra tokë në Alaskë.
Përveç ndryshimit të ngjyrës, lumenjtë “e ndryshkur” bëhen me më shumë acidi, gjë që mund të jetë fatale për peshqit.
Shkencëtarët paralajmërojnë se shkrirja masive e akullit do të rrisë më tej nivelin e detit dhe do të prishë modelet e motit në të gjithë botën.
