Kur arkeologët zbulojnë eshtra njerëzorë të lashtë, një nga hapat e parë është përpjekja për të përcaktuar nëse individi ishte mashkull apo femër. Ata përdorin kryesisht formën dhe madhësinë e kockave, por asnjë metodë nuk është 100% e saktë.
Kockat si femuri apo tibia matin përmasat trupore, mesatarisht meshkujt janë rreth 15% më të mëdhenj se femrat, por përmasat ndikohen nga dieta, gjenetika dhe sëmundjet. Këto matje japin saktësi prej 80–90%.
Më e saktë është metoda e pelvisit (Metoda Phenice), e cila vëren formën e kockës pubike. Kjo metodë arrin deri në 95% saktësi kur skeleti është ruajtur mirë.
Analiza e ADN-së së lashtë ofron saktësi deri në 99% duke zbuluar variante gjenetike të lidhura me seksin, por ADN-ja shpesh është e degraduar në skeletet e lashta.
Megjithatë, ndarja mashkull-femër nuk është gjithmonë e prerë. Rreth 1.7% e popullsisë janë ndërseks, kanë karakteristika të përziera biologjike. Shembuj përfshijnë sindromën Klinefelter (XXY), sindromën e mosndjeshmërisë ndaj androgjenëve dhe raste kur gjinia anatomike ndryshon gjatë jetës.
Rasti i gjeneralit Casimir Pulaski, një hero i Luftës Revolucionare, është domethënës: skeleti i tij kishte tipare tipike femërore, por ai jetoi si burrë. Kjo mund të shpjegohet me një gjendje ndërseksuale.
Interpretimi i seksit dhe gjinisë mbetet kompleks, pasi gjinia është një konstrukt kulturor që nuk lë gjithmonë gjurmë në skelet. Shkenca ka përparuar, por identiteti i plotë i një individi shpesh mbetet mister.
