Në ambientet e Spitalit Onkologjik në Tiranë, lufta mes jetës dhe vdekjes është ndoshta më e fortë se kudo tjetër, por ajo që është më e dhimbshme janë mangësitë në ofrimin e shërbimeve.
Kontrolli i Lartë i Shtetit ka zbuluar një situatë alarmante në menaxhimin e barnave onkologjike në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza” dhe në strukturat përgjegjëse të sistemit shëndetësor. Raporti i fundit i auditimit nxjerr në pah probleme serioze që rrezikojnë jetën e pacientëve me sëmundje tumorale, duke theksuar mungesën e barnave, barna të skaduara dhe mungesën e kontrollit mbi furnizimin dhe shpërndarjen e medikamenteve.
Auditi i KLSH ka konstatuar se procesi i miratimit të barnave antitumorale është i gjatë dhe joefikas, duke krijuar vonesa në furnizim dhe duke rritur rrezikun për pacientët që kërkojnë trajtim urgjent. 46% e barnave të autorizuara për tregtim në Shqipëri nuk janë importuar asnjëherë gjatë periudhës së auditimit. Ndërsa për barna jetike si Actinomycin D, përdorur në trajtimin e tumoreve pediatrike, nuk ka as kontratë e as furnizim, duke lënë qindra pacientë në mëshirë të fatit.
“Nga shqyrtimi i 25 rasteve të miratimit të autorizimit të tregtimit për barnat antitumorale, u konstatua se procedura aktuale e parashikuar në nenin 12, të Ligjit nr. 105/2014 “Për barnat dhe shërbimin farmaceutik”, i ndryshuar, është e gjatë dhe joefikase. Vonesat pengojnë reagimin e shpejtë institucional në situata kur kërkohet vendimmarrje urgjente, veçanërisht për barnat antitumorale. Procesi aktual krijon vakuum rregullator dhe kufizon fleksibilitetin operativ të AKBPM-së, duke ndikuar negativisht në furnizimin në kohë të barnave në treg dhe duke rritur rrezikun për pacientët në nevojë emergjente për trajtim.
Nga të dhënat e vëna në dispozicion nga Sektori i Shpërndarjes mbi importin e barnave, rezultoi se nga 253 barna antitumorale të autorizuara për tregtim në Republikën e Shqipërisë, 116 prej tyre, ose në masën 46%, nuk janë importuar asnjëherë gjatë periudhës së auditimit, janar 2021 – mars 2025, në kundërshtim me nenin 16, pika 6 dhe nenin 32, pika 1 të Ligjit nr. 105/2014.
Nga shqyrtimi i dokumentacionit të paraqitur dhe shkresave të dërguara nga Drejtoria e Shërbimit Farmaceutik të QSUNT, konstatohet vonesa të cilat shfaqen më shpesh në periudhat kur përfundon Marrëveshja Kontraktuale (MK) ekzistuese dhe nuk është lidhur ende një e re, duke krijuar periudha të pambuluara në furnizim dhe rritje të situatave emergjente.
Nga auditimi i kryer mbi menaxhimin dhe disponueshmërinë e medikamentit Actinomycin D 0.5 mg në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, i cili nuk rezulton të ketë një kontratë apo autorizim tregtimi, evidentohen mungesa e marrjes së masave për sigurimin e barit Actinomycin D dhe barnave të ngjashme, e cila pamundëson trajtimin e pacientëve, duke cenuar parimin e mbrojtjes së interesit publik dhe të drejtës për kujdes shëndetësor të bazuar në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë, neni 55. Përmes mekanizmave shtetërorë, shtetit i lind detyra dhe e drejta për të siguruar medikamente e protokolle të trajtimit të sëmundjeve me qëllim mbrojtjen e interesit publik.
Për periudhën objekt auditimi, bari Actinomycin D 0.5 mg është siguruar pjesërisht. Në gjykimin e grupit të auditimit, sigurimi në këto mënyra nuk ofron siguri të plotë për mënyrën e ruajtjes së këtij medikamenti dhe rrjedhimisht edhe të efektit të tij. Në kushte kur për marrjen në dorëzim të barit nuk është evidentuar procedura, ka qenë e pamundur të verifikohet fizikisht sasia e mbetur e barit, duke qenë se nuk është bërë hyrje në inventar“, thuhet në raport.
Më alarmante paraqitet situata kur raporti evidenton barna me datë skadence të kaluar, që vazhdojnë të mbahen në sistemin elektronik, duke rrezikuar sigurinë e pacientëve dhe duke paraqitur një menaxhim të papërgjegjshëm të stokut. Ndërsa u gjetën receta të dublikuara dhe përdorime jashtë çdo protokolli, duke shtuar dyshimet për abuzime të qëllimshme.
“Nga verifikimet e kryera më datë 28.02.2025 në Farmacinë Qendrore dhe më datë 13.03.2025 në Blloqet Farmaceutike, nuk rezultoi të kontrollit të inventarëve fizikë dhe krahasimit me të dhënat në sistem për barnat që përdoren në trajtimin e sëmundjeve tumorale, u konstatua se p.sh. “Doxorubicin” 50 mg (2mg/ml) – flakon, ndonëse sasia fizike rezultoi në përputhje me regjistrimet në sistem, data e skadencës e shënuar në sistem nuk përputhej me atë të verifikuar fizikisht për shkak të mosrespektimit të parimit FIFO.
Evidentohen se 19 flakonë Ifosfamide 1 g dhe 602 flakonë Methotrexate në dy formëdoza: Solution for injection and infusion x 500 mg (në 10 ml ose 20 ml) me 372 flakonë dhe Solution for injection x 50 mg / 2 ml me 230 flakonë, pavarësisht se kanë skaduar, rezultojnë ende në sistemin Pentaho, duke paraqitur risk për mbajtjen e stoqeve të skaduara në sistem dhe duke rritur artificialisht gjendjen e barnave në sistem, pavarësisht përcaktimeve të nenit 4 të kontratave të furnizimit.
Nga sistemet rezultuan receta të dublikuara gjatë ditës, mungesa shënimesh të plota dhe të qarta, shkarkime të gabuara të barnave në pacientë të tjerë, mungesa barnash nisur nga raporti sasi e kërkuar – sasi e shkarkuar, kërkesa të përsëritura dhe të paplotësuara edhe më shumë se 1 herë për të njëjtin pacient, periudha të zgjatura të mungesës së një bari, inventar i datës rezulton tjetër (diferenca në sasi gjendje progresive – inventar sistem), etj.
Nga auditimi në lidhje me barin Pertuzumab + Trastuzumab në formëdozat 1200 mg + 600 mg, 15 ml dhe 600 mg + 600 mg – 10 ml, evidentohen raste kur gjendja ka qenë 0 për periudhë më të gjatë se 1 javë, apo parapriçat sasi e ulët e pandryshuar për minimumi një javë përpara furnizimit, duke evidentuar mungesa të barit apo sasi minimaliste të ulëta të cilat rrezikojnë trajtimin e pacientëve. Referuar testimeve të kryera, edhe në rastin e barit Phesgo në të dyja formëdozat janë evidentuar raste të recetave të dublikuara dhe të ngatërimeve mes pacientëve“, thuhet në raport.
Gjithashtu, edhe sektori përgjegjës për përgatitjen e barnave onkologjike nuk ka rregullore standarde dhe përdor pajisje të vjetruara, të cilat nuk janë mirëmbajtur dhe nuk garantojnë dozimin e saktë të barnave.
Ndërkohë, Agjencia Kombëtare e Barnave dhe Pajisjeve Mjekësore nuk ka kryer asnjë inspektim në farmacitë spitalore gjatë periudhës 2022–2024. Ndërsa laboratori pranë këtij institucioni nuk ka kryer analiza për të çertifikuar ilaçet për t’u tregtuar gjatë viteve 2021, 2023 dhe 2024.
“Nga Sektori i Inspektimit i AKBPM dhe gjatë periudhës 2022–2024, nuk është kryer asnjë inspektim në farmaci të rrjetit të mbyllur (spitalore), në kundërshtim me kërkesat e nenit 61, të Ligjit nr. 105/2014, i ndryshuar; nenit 3, germa “h” të Rregullores së funksionimit të AKBPM-së; nenit 1, pika 3, të Urdhrit nr. 660, datë 20.09.2018, “Për miratimin e Rregullores mbi Praktikat e Ruajtjes dhe Shpërndarjes së Mirë të Barnave.
Nga auditimi u konstatua se Laboratori i Kontrollit në AKBPM nuk ka kryer analiza laboratorike për barnat antitumorale të dorëzuara për autorizim tregtimi gjatë viteve 2021, 2023 dhe 2024, përveç 8 analizave të evidentuara në vitin 2023, në kundërshtim me nenin 10 (ç) të Rregullores së Brendshme të Agjencisë. Për këtë periudhë mungojnë gjithashtu procedura të standardizuara pune, afate të përcaktuara për realizimin e analizave dhe metodologji për përzgjedhjen e mostrave për kontroll.
Nga auditimi i funksionimit të Sektorit Kapak, sektori ky i ngritur në vitin 2019 dhe përgjegjës për procesin e përgatitjes së barnave onkologjike, rezulton se mungojnë rregullorë/udhëzime mbi përgatitjen e barnave si një procedurë standarde pune apo hartë procesesh.
Nga auditimi i kryer në Sektorin e Kapave në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, u konstatua se ky sektor disponon vetëm pajisje manuale dhe jo pajisje të specializuara dhe të automatizuara për përgatitjen, dozimin dhe përzierjen precize të barnave citostatike. Për më tepër, pajisjet teknike të sektorit nuk janë mirëmbajtur apo kalibruar që nga momenti i futjes së tyre në inventar“, thuhet në raport.
KLSH gjithashtu konstaton se edhe buxheti i akorduar për blerje barnash rezulton i nënfinancuar dhe si një nga shkaqet që ka sjellë mungesën e barnave.
“Nga auditimi i shpenzimeve buxhetore për blerje mallrash dhe shërbimesh, për programin 07330 “Shërbimi i kujdesit spitalor dytësor”, bazuar në dokumentacionet e shqyrtuara dhe korrespondencat zyrtare të vetë institucioneve, buxheti i akorduar për sektorin shëndetësor (përkatësisht për barna) rezulton i nënfinancuar, çka sjell riskun e mungesës së barnave e për pasojë dhe vijimin e terapisë në përputhje me protokollet e trajtimit të sëmundjeve“, thuhet ndër të tjera në raport.
