I lançuar në vitin 2021 nëpërmjet një bashkëpunimi midis NASA-s, Agjencisë Hapësinore Evropiane (ESA) dhe Agjencisë Hapësinore Kanadeze (CSA), JWST është teleskopi më i madh, më i fuqishëm dhe më i sofistikuar i dërguar ndonjëherë në hapësirë.
Zbulimi u bë në akullin e ngrirë që rrethon një yll të ri, të quajtur ST6, në një galaktikë të largët. Këto molekula, të cilat përfshijnë komponime të njohura si alkoolet dhe përbërësi kryesor i uthullës (acidi acetik), janë blloqet ndërtuese të jetës në Tokë.
Ajo që e bën këtë zbulim veçanërisht të jashtëzakonshëm është se galaktika në fjalë ka shumë më pak elementë të rëndë sesa Rruga e Qumështit dhe është e ekspozuar ndaj rrezatimit intensiv ultravjollcë, duke krijuar një mjedis të ashpër ku molekula të tilla normalisht do të kishin vështirësi për të mbijetuar.
Si u bë zbulimi
Ekipi i kërkimit, i udhëhequr nga shkencëtarja e Universitetit të Maryland, Marta Sewilo, përdori Instrumentin e fuqishëm të Infra të Kuqe të Mesme (MIRI) të JWST për të parë në Renë e Madhe të Magelanit – fqinja më e afërt e galaktikës sonë, rreth 160,000 vite dritë larg.
Duke u përqendruar në një re masive pluhuri dhe akulli ku po formohen yje të rinj, ata vunë re nënshkrime spektrale të disa molekulave komplekse organike, të njohura edhe si COM.
Midis molekulave të identifikuara ishin metanoli, etanoli, formati i metilit, acetaldehidi dhe acidi acetik.
Sipas studiuesve, kjo shënon zbulimin e parë të konfirmuar të etanolit, formatit metil dhe acetaldehidit në akull përtej Rrugës së Qumështit, ndërsa acidi acetik nuk ishte parë kurrë “në mënyrë përfundimtare” më parë në hapësirë.
Ekipi gjeti gjithashtu karakteristika spektrale që i ngjajnë një tjetër COM të akullt – glikolaldehid, një molekulë e lidhur me sheqerin dhe pararendëse e biomolekulave më komplekse, siç janë përbërësit e ARN-së.
Pse ka rëndësi
Zbulimi është i rëndësishëm sepse vërteton se COM-të mund të formohen në mjedise ekstreme ndëryjore.
Bashkautori Will Rocha, nga Universiteti i Leidenit në Holandë, tha se COM-të mund të formohen në kokrrizat e pluhurit ndëryjor si në akull ashtu edhe në gaz. Pasi formohen, COM-të e akullit mund të lirohen në gazin përreth, dhe këto reaksione janë ndoshta mënyra kryesore se si prodhohen molekula të tilla në hapësirë.
“Zbulimi ynë i COM-ve në inde të mbyllura mbështet këto rezultate”, tha Rocha në një deklaratë.
“Zbulimi i COM-ve të akullta në Renë e Madhe të Magelanit ofron prova se këto reaksione mund t’i prodhojnë ato në mënyrë efektive në një mjedis shumë më të ashpër sesa në lagjen diellore”.
Sewilo shtoi se studimi i COM-ve në Renë e Madhe të Magelanit është veçanërisht i vlefshëm sepse metaliciteti i tij i ulët – më pak elementë të rëndë si karboni, azoti dhe oksigjeni – është i ngjashëm me galaktikat në universin e hershëm: “Kushtet e vështira na tregojnë më shumë rreth asaj se si kimia komplekse organike mund të ndodhë në këto mjedise primitive ku shumë më pak elementë të rëndë si karboni, azoti dhe oksigjeni janë të disponueshëm për reaksione kimike.”
Edhe pse kjo nuk konfirmon se jeta ekziston diku tjetër, gjetjet sugjerojnë që blloqet ndërtuese të jetës mund të mbijetojnë formimin e sistemeve planetare dhe potencialisht të mbjellin planetë të hershëm.
Sewilo shpreson të zgjerojë kërkimin në më shumë protoyje si në Retë e Mëdha ashtu edhe në ato të Vogla të Magellanit për të kuptuar më mirë se si shfaqet kimia komplekse në univers.
