Duke kërkuar “ruajtjen e lirisë dhe autonomisë së universiteteve” në Serbi, anëtarët e komunitetit akademik u mblodhën në një protestë para selisë së Qeverisë në Beograd të hënën, më 9 qershor.
Protesta u thirr nga grupet informale Bununjeni dhe Universiteti i Lirë, përfaqësuesit e të cilëve i dorëzuan Qeverisë një listë kërkesash që lidhen me punën dhe pozicionin e institucioneve të arsimit të lartë dhe punonjësve të tyre.
“Kjo nuk është një luftë vetëm për universitetin, por për të gjithë shoqërinë”, tha Vladimir Vukomanoviq, një përfaqësues i Universitetit Rebel, një mësues në Fakultetin e Edukimit të Mësuesve në Beograd, nga protesta, shkruan REL.
Kryqëzimi përpara ndërtesës së Qeverisë është bllokuar, janë ngritur disa tenda dhe të mbledhurit herë pas here bëjnë zhurmë duke fryrë bilbila dhe bori dhe duke mbajtur flamuj të fakulteteve individuale, raporton agjencia Beta. Zyrtarisht nuk është njoftuar se sa do të zgjasë protesta.
Protesta u quajt “Fakultetet në Kryqëzimin e Rrugëve” sepse, siç deklaruan organizatorët, “të gjithë jemi në udhëkryqin midis nënshtrimit dhe rezistencës”.
Protesta zyrtarisht filloi në orën 11:52 të paradites, me një heshtje 16-minutëshe në nder të 16 personave që vdiqën në rënien e tendës në Novi Sad.
Çfarë kërkesash i paraqitën ata Qeverisë?
Anëtarët e komunitetit akademik kërkojnë që Grupi i Punës për hartimin e Ligjit të ri për Arsimin e Lartë të shpërbëhet dhe të hapet një debat publik mbi atë ligj.
“Puna e këtij grupi pune nuk bazohet në njohuritë publike, nuk ka diskutim gjithëpërfshirës rreth kësaj. Ky nuk është problemi i vetëm, shumica e anëtarëve të grupit të punës nuk meritojnë të jenë atje dhe të diskutojnë për këtë, shumica e anëtarëve të këtij grupi pune deklaruan kohë më parë se janë kundër autonomisë së universitetit”, tha një nga përfaqësuesit e Universitetit Rebel gjatë protestës.
Në fillim të majit, Qeveria formoi një Grup Pune për analizën e gjendjes aktuale të financimit dhe performancës së arsimit të lartë në Serbi dhe për hartimin e Ligjit për Arsimin e Lartë.
Anëtarët e komunitetit akademik besojnë se shteti po përpiqet kështu t’i vërë universitetet nën kontrollin e tij të drejtpërdrejtë dhe të zvogëlojë në mënyrë drastike autonominë e tyre.
Një nga kërkesat e protestës është anulimi i ndryshimeve në Rregulloren për Standardet e Punës në Universitete, të cilat ata i konsiderojnë të paligjshme, dhe ndreqja e pasojave të këtyre ndryshimeve.
“Dekreti u miratua brenda natës me qëllim ndëshkimin e komunitetit akademik që mbështeti studentët në bllokadë, kjo ishte ideja”, tha protesta, me vlerësimin se dekreti degradon punën shkencore dhe kërkimore.
Në shkurt, me dekretin për uljen e kohës së caktuar për kryerjen e punës shkencore dhe kërkimore, dhe duke rritur numrin e orëve të punës për mësimdhënie në raportin 12.5 me 87.5, uli pagat e profesorëve në fakultetet e bllokuara.
Ndër kërkesat e anëtarëve të komunitetit akademik është miratimi i kuotave buxhetore për regjistrimin në fakultete, më së voni deri në fund të qershorit.
“Shoqëria duhet të vendosë nëse dëshiron ta ndëshkojë dijen dhe të menduarit kritik apo ta vlerësojë atë dhe të mbështetet në themelet e saj”, tha Vladimir Vukomanović, përfaqësues i nismës “Universiteti Rebel”.
Ai u tha gazetarëve para Qeverisë së Serbisë se është optimist për një marrëveshje të mundshme me autoritetet “në masën që ka logjikë të shëndoshë në vendimmarrjen e përfaqësuesve të Qeverisë”.
“Nëse ka arsye, ka vend për optimizëm”, tha Vukomanović, duke shtuar se përndryshe do të “vazhdonte luftën”.
I pyetur se çfarë do të ndodhë nëse kërkesat e tyre nuk plotësohen, ai tha se kjo mund të nënkuptojë mbylljen e universitetit dhe formimin e “institucioneve të ndryshme pseudo-fakultetore që do të krijonin staf jo-profesional”.
Që nga dhjetori i vitit 2024, bllokadat studentore të fakulteteve shtetërore kanë vazhduar në Serbi.
Një nga kërkesat kryesore të studentëve në bllokadë është përcaktimi i përgjegjësisë penale dhe politike për vdekjen e njerëzve në stacionin hekurudhor në Novi Sad, i cili u rinovua dhe u hap në mënyrë ceremoniale disa muaj më parë.
Autoritetet në Serbi, të udhëhequra nga presidenti i vendit, Aleksandar Vuçiç, akuzuan profesorët dhe mësuesit që mbështetën bllokadat studentore për “shkatërrimin e sistemit arsimor”.
Përveç profesorëve të tyre, studentët në bllokadë u mbështetën nga edukatorë, fermerë, avokatë, aktorë dhe qindra mijëra qytetarë.
