Një nga misteret më të mëdha të evolucionit njerëzor, i cili filloi 15 vjet më parë me zbulimin e një kocke të vogël gishti, më në fund ka marrë epilogun. Viti 2025 solli një pikë kthese falë informacionit gjenetik të nxjerrë nga një kafkë e lashtë e njohur si “Njeriu i Dragoit”, e gjetur në Kinë, e cila e lidhi këtë fosil të pabesueshëm me Denisova, shkruan CNN, përcjell KosovaPress.
Gjithçka filloi në vitin 2010, kur analiza e ADN-së nga një kockë e vogël e fosilizuar zbuloi një popullatë njerëzore të panjohur më parë që u kryqëzua me specien tonë, Homosapiens, në të kaluarën e largët. Ky grup enigmatik u quajt Denisov, sipas Shpellës Denisova në Siberi ku u gjet kocka.
Edhe pse e dinim, falë gjenetikës, se gjurmët e ADN-së së tyre mbahen nga miliona njerëz sot, nuk kishim asnjë ide se si dukeshin, ku jetonin saktësisht apo pse u zhdukën. Këto pyetje kanë nxitur breza të tërë shkencëtarësh dhe këtë vit, përpjekja më në fund ka dhënë fryte – shkencëtarët më në fund i kanë dhënë një fytyrë emrit Denisov.
Kur një kafkë u zbulua në Harbin, Kinën verilindore, në vitin 2018, pasi ishte fshehur në fund të një pusi për dekada, disa shkencëtarë dyshuan menjëherë se mund t’i përkiste një Denisovani. Konkretisht, sekuencat e ADN-së nga ky grup janë gjetur në gjenomet e aziatikëve të ditëve të sotme, por jo të evropianëve, gjë që tregonte se ky rajon ishte habitati i tyre kryesor.
Për shkak të formës së saj unike, studiuesit ia atribuuan kafkën një specie të re që e quajtën Homo longi, ose “Njeriu Dragua”. Ndryshe nga dymbëdhjetë fosilet Denisovan të identifikuara deri më tani, të cilat ishin shumë të vogla dhe të fragmentuara, kjo kafkë ishte mjaftueshëm e plotë për një klasifikim të tillë.
Çelësi për të konfirmuar lidhjen midis Njeriut Dragoit dhe Denisovanëve qëndronte në ADN-në e lashtë, por nxjerrja e saj nga fosili 146 mijë vjeçar doli jashtëzakonisht e vështirë. Një ekip i udhëhequr nga gjenetiku Qiaomei Fu nga Akademia Kineze të Shkencave në Pekin testoi mostra të shumta kockash, por pa sukses.
Fu, e cila si shkencëtare e re ishte pjesë e ekipit që zbuloi për herë të parë Denisovanët, njoftoi në qershor se ekipi i saj kishte arritur të nxirrte materialin gjenetik Denisov nga një burim i papritur: gurëza e Njeriut Dragoit. Gurza, një depozitë e fortë në dhëmbë, mund të ruajë ADN-në nga zgavra orale.
Edhe pse ishte ADN mitokondriale, e cila trashëgohet vetëm përmes linjës së nënës dhe ofron një pamje të paplotë, zbulimi ishte vendimtar. Ai ngriti mundësinë që Njeriu Dragoit të ishte një hibrid i dy specieve, siç ishte rasti me vajzën nga shpella Denisova, e cila kishte një nënë Neandertal dhe një baba Denisovan. Por ekipi gjeti gjithashtu fragmente proteinash në kockat e kafkës që, ndërsa më pak të detajuara se ADN-ja, sugjeronin gjithashtu se kafka i përkiste popullsisë Denisovane.
Së bashku, këto dy linja provash “kanë zgjidhur disa nga misteret që rrethojnë këtë popullatë”, tha Fu për CNN në qershor. “Pas 15 vitesh, ne e dimë se si duket kafka e parë e Denisovës”.
Duke supozuar se Njeriu Dragoit ishte një Denisovan tipik, shkencëtarët thonë se ai kishte vetulla të spikatura, dhëmbë të mëdhenj dhe i mungonte balli i lartë. Sfida më e madhe ka qenë gjetja e detajeve për të cilat kafka nuk ofron informacion, siç është forma e buzëve dhe veshëve dhe rregullimi i flokëve.
Tani që provat molekulare lidhin Njeriun Dragoit me Denisovanët, do të jetë më e lehtë për paleoantropologët të identifikojnë mbetje të tjera të mundshme, duke përfshirë kafka fosile nga Kina që prej kohësh kanë sfiduar klasifikimin.
Është vetëm hera e dytë që shkencëtarët kanë arritur të sekuencojnë një gjenom “me mbulim të lartë” nga një fosil Denisovan.
Zbulimi i identitetit të këtij grupi misterioz do të jetë enigma e madhe e radhës me të cilën evolucionistët njerëzorë do të përballen në vitin 2026.
