Një zbulim interesant në Turqi ka tërhequr vëmendjen e shkencëtarëve dhe arkeologëve njësoj. Një tru njeriu 4,000-vjeçar është gjetur në vendbanimin e lashtë Seyitomer Hoyuk në Turqinë perëndimore dhe ruajtja e tij është ndryshe nga çdo gjë që studiuesit kanë parë më parë. Ky zbulim nuk është vetëm një nga trutë më të vjetër njerëzorë të zbuluar ndonjëherë, por është edhe një nga më të paprekurit .
Zakonisht, indi i trurit dekompozohet me shpejtësi pas vdekjes për shkak të pranisë së enzimave që i zbërthejnë qelizat. Si rezultat, gjetja e një truri të paprekur nga Epoka e Bronzit është një ngjarje jashtëzakonisht e rrallë. Megjithatë, ruajtja e këtij truri të veçantë mund t’i atribuohet një kombinimi të fatkeqësive natyrore dhe faktorëve mjedisorë.
Shkencëtarët besojnë se vendbanimi ku jetonte pronari i trurit përjetoi një tërmet të fuqishëm. Kjo ngjarje sizmike varrosi banorët, e ndjekur menjëherë nga një zjarr që u përhap me shpejtësi në të gjithë vendbanimin. Zjarri ka të ngjarë ta ketë zier trurin në lëngjet e veta, një proces që ndihmoi në ruajtjen e indeve.
Dheu ku u gjet truri përmbante nivele të larta të magnezit, kaliumit dhe aluminit, të cilat çuan në formimin e adipocerit, një substancë e ngjashme me dyllin që mumifikonte më tej indin e trurit, duke siguruar që ai të mbetej i paprekur për mijëvjeçarë.
Zbulimi i këtij truri të ruajtur mirë u ofron shkencëtarëve një mundësi të paparë për të studiuar kushtet e lashta njerëzore. Meqenëse indi i trurit është kaq i ruajtur mirë, studiuesit tani janë në gjendje ta shqyrtojnë atë për të gjetur të dhëna rreth shëndetit të njerëzve që jetuan gjatë Epokës së Bronzit. Duke studiuar trurin e ruajtur, shkencëtarët shpresojnë të identifikojnë shenja të gjendjeve si tumoret e trurit, hemorragjia ose shënjues të tjerë fizikë që mund të tregojnë shkakun e vdekjes.
Ky lloj ruajtjeje është aq i rrallë sa shumica e arkeologëve nuk presin të gjejnë ind të paprekur të trurit në gërmimet e tyre. Në fakt, studiuesit e Universitetit të Cyrihut që ekzaminuan trurin shprehën habinë e tyre, duke vënë në dukje se ky zbulim mund të frymëzojë të tjerët të kërkojnë dhe studiojnë indet e lashta të trurit në të ardhmen.
Ata theksuan se “niveli i ruajtjes në kombinim me moshën është i jashtëzakonshëm” dhe se gjetje të tilla mund t’i inkurajojnë arkeologët t’i kushtojnë më shumë vëmendje potencialit për zbulimin e mostrave të trurit të ruajtura mirë.
Edhe pse e rrallë, ruajtja e mbetjeve njerëzore , përfshirë indet e trurit, nuk është diçka e panjohur. Në vitin 2012, trupat e tre fëmijëve u gjetën në majën e Vullkanit Llullaillaco në Argjentinë, pothuajse të ruajtur në mënyrë të përsosur nga klima e ftohtë e malit. Në mënyrë të ngjashme, ky tru i Epokës së Bronzit u ruajt falë rrethanave specifike që lejuan që indi të mbijetonte për mijëra vjet. Prania e fatkeqësive natyrore dhe kushtet unike mjedisore ku u varros truri luajtën një rol vendimtar në ruajtjen e tij.
Me përparimet në teknologji, shkencëtarët tani janë në gjendje të analizojnë indet e ruajtura në mënyra që dikur ishin të paimagjinueshme. Frank Rühli, një studiues në Universitetin e Cyrihut në Zvicër, i cili ka hetuar indet e trurit mesjetar, pohon se “Nëse duam të mësojmë më shumë rreth historisë së çrregullimeve neurologjike, na duhet të kemi inde të tilla”.
Njohuritë e fituara nga këto gjetje mund të riformësojnë kuptimin tonë për sëmundjet e lashta, gjendjet shëndetësore dhe madje edhe se si faktorët mjedisorë kontribuan në mbijetesën e qytetërimeve të caktuara.