Aktori Liam Neeson e “bëri të njohur” Shqipërinë duke ndjekur Markon nga Tropoxha (Tropoja).
Filmi “Taken”, ku Neeson luan rolin kryesor, dhe seriale si “Blacklist” apo “Bones” kanë përfshirë sekuenca ku shqiptarët përshkruhen si rrëmbyes, trafikantë apo terroristë.
Për dekada, Shqipëria ka luftuar me imazhin e një vendi të rrezikshëm, të lidhur me krimin, trazirat dhe paqëndrueshmërinë. Edhe vetë qeveria shqiptare përdori në një reklamë sloganin “takenbyalbania”, duke “ftuar” aktorin Neeson të vizitonte një Shqipëri ndryshe nga sa përshkruhej në film.
Dalëngadalë Shqipërisë po i largohet stigma e të qenët një vend i rrezikshëm, nga krimi i organizuar dhe turistët janë në fakt ata që po i ndryshojnë imazhin vendit, duke e bërë atë viral për mirë në rrjete sociale.
Vendi madje renditet si një ndër pesë më të mirët për të udhëtuar vetëm nga platformat e specializuara për udhëtime.
Megjithatë, zhvillimet e fundit tregojnë se ky imazh është ende i brishtë – dhe mund të dëmtohet lehtësisht.
Pamjet e fundit nga Thethi – një ndër perlat natyrore të Shqipërisë dhe një destinacion gjithnjë e më i promovuar – treguan një skenë krejt tjetër: përplasje fizike mes policisë dhe banorëve, nxjerrjen e armëve në mes të sezonit turistik, një shfaqje force që ngjalli frikë dhe pasiguri te turistët e huaj dhe vendas.
Kjo nuk ishte më një skenë filmi, por një realitet shqetësues që mund të kthejë mbrapa vite përpjekjesh për përmirësimin e imazhit të vendit.
Sigurisht, shteti ka të drejtë të luftojë ndërtimet pa leje dhe paligjshmërinë, jo vetëm në Theth por në çdo cep të vendit, por ndërhyrja në Theth nxorri në pah dy problematika kryesore:
1.Mungesa e përgjegjësisë institucionale – aksioni nxori zbuluar vetë institucionet shtetërore, që me dashje (para zgjedhjeve) apo pa dashje (nga paaftësia) kishin lejuar që të bëheshin kudo ndërtime pa leje. Ndërtimet pa leje janë toleruar për vite, shpesh në periudha zgjedhore apo për shkak të mungesës së planeve rregulluese.
2.Metoda e ndërhyrjes dëmton imazhin – aksionet me fadroma në kulmin e sezonit krijojnë pasiguri dhe dëmtojnë edhe ata që operojnë ligjërisht.
Shqipëria nuk po kalon një sezon të lehtë turistik as pa këto episode. Probleme si furnizimi me ujë, ndotja e detit nga ujërat e zeza, menaxhimi i mbetjeve, djegia e plehrave, infrastruktura rrugore, apo trafiku i rënduar kanë krijuar një mjedis stresues për operatorët turistikë dhe pushuesit.
Dhoma Amerikane e Tregtisë, në një deklaratë të drejtpërdrejtë, paralajmëroi për ndikimin negativ që këto probleme po sjellin në cilësinë e jetesës dhe në funksionimin e strukturave akomoduese.
Bumi i sektorit turiztik i erdhi Shqipërisë në një moment kritik, duke amortizuar pasojat e rënies së popullsisë në konsum dhe duke nxitur një sërë sektorësh ekonomikë.
Interesi i lartë e kapi qeverinë disi të papërgatitur, pa një model të qartë të politikave të zhvillimit dhe kjo është e dukshme në mënyrën se si po menaxhohet sektori.
Në disa zona, zhvillimi iu la rastësisë, si në veri, ku banorët ndërtuan pasi nuk po zgjidhnin as problemin e pronësisë dhe as po merrnin dot leje në mungesë të planeve të zhvillimit.
Në disa zona, si në jug, kodrat po betonohen me leje strategjike. Në disa të tjera, zonave natyrore po u hiqet mbrojtja.
Turizmi nuk zhvillohet me aksione policore apo me “fushata” sezonale. Ai kërkon strategji afatgjata, planifikim të integruar, bashkëpunim institucional dhe respekt për komunitetin lokal. Aty ku mungon shteti, lind kaosi. Dhe aty ku kaosi bëhet normë, turisti largohet.
Nëse Shqipëria do të vazhdojë të ecë përpara si një destinacion i qëndrueshëm dhe konkurrues, duhet të kuptojë se zhvillimi turistik nuk është çështje force, por çështje vizioni.
Pa një plan kombëtar për zhvillimin e zonave turistike, pa rregullime ligjore për pronësinë, pa standarde ndërtimi, pa infrastrukturë dhe shërbime publike funksionale, vendi rrezikon që ky “aventurizëm turistik” të përfundojë në një histori të palumtur – jo vetëm për turistët, por për të gjithë ekonominë.
Turizmi, njësoj si ekonomia në tërësi, nuk ndërtohet me aksione, por me institucione funksionale, me politika të qëndrueshme dhe plane të qarta zhvillimi. Përndryshe, “imazhi i ri” i Shqipërisë do të jetë po aq i rrezikshëm sa në filma – vetëm se këtë herë, i vërtetë./ Monitor
