Nga Desada Metaj
Edi Rama prishi qetësinë e mëngjesit të përhumbur të kësaj diele, qartësisht për të folur me Gjykatën Kushtetuese dhe për t’i dhënë atyre një sinjal të fortë se çfarë vendimi duhet të marrin. “…Por thashë të ndaj me ju sot se çfarë thonë Komisioni i Venecias dhe Gjykata Europiane e Strasburgut për këtë çështje. Qëndrimi i Venecias është në fakt shumë i prerë. Gjykatat NUK duhet të pezullojnë anëtarë të qeverisë…” – ishte fjala e prerë e Ramës, si një verdikt final e i padiskutueshëm.
Ajo që e bënte akoma më brutale këtë “verdikt kushtetues” të Ramës ishte se ai pretendon se kishte studiuar edhe doktrinën e Komisionit të Venecias. Foli me siguri – pa referuar në fakt asnjë dokument konkret të Venecias – duke pohuar se nuk duhet ta bëjnë këtë sepse: “Së pari, cenojnë balancën e pushteteve… Së dyti, duke e bërë këtë, gjykatat krijojnë mundësinë e instrumentalizimit të drejtësisë… Së treti, ministrat kanë funksione politike, jo administrative…”.
Si një predikues konstitucionalist i zellshëm, lëshoi edhe një “obiter dictum” për rastin konkret kur thotë: “Masat e pezullimit vlejnë për nëpunësit, jo për anëtarët e qeverisë, sepse ministri nuk është ‘zyrtar administrativ’, por autoritet politik… pezullimi gjyqësor i ministrit është de facto presion për shkarkimin e tij, duke qenë se kur pezullohet një ministër, nuk pezullohet një individ, por paralizohet krejt vendimmarrja për një apo më shumë sektorë që ministri mund të mbulojë. Dhe kjo është këmbë e krye jokushtetuese.”
Zelli i tepruar dhe saktësia pothuajse perfekte në terminologji e Ramës tregon qartë se ai, apo njerëz rreth tij, kanë lënë mënjanë çdo punë dhe po qëmtojnë në tufën e madhe të letrave të Venecias apo Strasburgut, gjysmëargumenta për të ndërtuar narrativën mbrojtëse që do t’i shesë publikut, si petknën të cilën fshihet presioni ndaj gjyqësorit. Sidoqoftë, një numër, datë apo referencë të dokumentit ku bazohet nuk e tregoi dot. Pa vënë pastaj në dyshim edhe spërdredhjet interpretative që ai zakonisht u bën teksteve të tilla. Këtë e kishte vënë re madje edhe klienti më i ri i “Diellës” së Ramës, vetë Sali Berisha, i cili kishte marrë përgjigje negative për ekzistencën e këtyre dokumenteve të Venecias.
Megjithatë, në pasazhet e fjalës së Ramës gjendet qartësisht ajo që ai pret nga Gjykata Kushtetuese: “…ministri ose rri në detyrë, ose largohet nga detyra: 1 – me dorëheqje; 2 – nga Kryeministri; 3 – in extremis me dënim të formës së prerë sipas ligjit. Tjetër nuk ka. Prokuroritë e gjykatat nuk hyjnë fare në këtë mes dhe nuk e bëjnë kurrsesi këtë. Asnjëherë.”
Me fjalë të tjera, Rama i kërkon GJK-së të thotë, as më shumë e as më pak, se një ministër mund të kryejë në detyrë vepra penale të çfarëdolloj natyre, mase, dëmi dhe efekti, dhe drejtësia nuk e pezullon dot nga detyra! Por sipas kësaj logjike, atëherë i bie që as masa “arrest në shtëpi” dhe as “arrest në burg” nuk mund të jepen, sepse përndryshe ministri do të pezullohej vetiu nga detyra për shkak të izolimit fizik. Merren shembull këto dy masa, meqë janë përbërës të “imunitetit” të deputetit, pra edhe të ministrit. Pra sipas Ramës, ministrat kanë mbrojtje edhe më të fortë se vetë deputetët! A është kjo një lajthitje e vogël që mund t’i ketë shpëtuar kryeministrit-konstitucionalist, apo është qëllimi i fshehur i tij? Kjo mbetet për t’u parë, por paradoksi logjik është mëse i dukshëm.
Në demokracinë e Komisionit të Venecias kjo është çështje e drejtësisë, posaçërisht e GJK-së, SPAK dhe GJKKO, që duhen lënë të lirë nga presionet, dhe jo e personazheve politikë – sidomos Kryeministrit – që kuturisen të shpërndajnë në eter leksione drejtësie dhe jurisprudence si “epokë para gjyqit”. Kjo është një ndërhyrje e pastër dhe brutale në një sistem nga i cili ata duhet të rrinë larg. Këto janë edhe mësimet bazike që Venecia apo Strasburgu japin: drejtësia duhet të jetë jashtë ndërhyrjeve dhe presioneve të pushtetit, sidomos atij politik. Rama, mesa duket, po i heq tullën e fundit Venecias për t’i zhytur mësimet e saj përfundimisht nën kënetën e sundimit të autokracisë, përkundër sundimit të ligjit. E bashkë me të, këtë lojë të rrezikshme po e luan edhe Berisha (për hallet e tij me të njëjtën drejtësi), si konstitucionalisti politik në opozitë i Ramës. Qartësisht, të dy po fusin jo vetëm Gjykatën Kushtetuese, GJKKO-në dhe SPAK-un, por gjithë drejtësinë në një betejë tifozerie politike, e kamufluar si gjyqësoro-juridike. Tashmë në publik, vendimi i SPAK-ut apo edhe ai i pritshëm i Gjykatës Kushtetuese, në saje të lojës diabolike të Ramës dhe Berishës, po fillon të shihet si rezultante politike. Rreziku i shndërrimit të drejtësisë – qoftë edhe vetëm si perceptim – si pjesë e politikës, është rrënimi më i suksesshëm që mund t’i bëhet besueshmërisë së saj.
Gjykata Kushtetuese gjendet tashmë nën presion publik të fortë prej politikës. Nuk ka më asnjë dyshim. Nëse do ta përballojë, mbetet për t’u parë. Gjithsesi, nuk do të jetë një betejë që mund të mbarojë me një episod të vetëm në GJK. Do të jetë një betejë e gjatë, mesa duket. SPAK ka të gjitha mundësitë që, nëse sheh se mund t’i vendosin ndonjë pengesë për momentin, të kërkojë masa të tjera edhe më të rënda – si ato për deputetët: arrest në burg apo arrest në shtëpi. E aty Rama do të detyrohet ta dorëzojë me duart e veta Ballukun te drejtësia, duke ia hequr imunitetin, me deputetët e vet (siç i bëri rreshtore me këshilltarët bashkiakë për rastin Veliaj). Nëse, në këtë situatë të pritshme, ai do të zgjedhë që për rastet e arrestit në shtëpi apo në burg të mos heqë imunitetin e ministrave të tij, atëherë kjo është një histori tjetër që nuk meriton ende të analizohet, megjithëse nuk është e vështirë të kuptohet se çfarë do të thotë për skenën politike shqiptare.
E pra, në të dyja situatat e sipërme, e humbura e madhe do të jetë ministrja Balluku. Ajo e ka lënë fatin e vet politik dhe juridik në duart e Ramës. Nëse nuk e kupton këtë situatë, është fatkeqësi e saj. Nëse e kupton, duhet të dirigjojë vetë pozicionin e saj juridik, me akte politike dhe publike individuale. Lojërat politike të Ramës dhe Berishës kanë treguar se të shtrenjtë kanë vetëm kokën e tyre, për të cilën janë të gatshëm të shesin çdo gjë.
