Ish-këshilltari për Sigurinë Kombëtare në SHBA, një nga zërat më të drejtpërdrejtë në politikën amerikane, rrëfen prapaskenat e administratës Trump. Në një intervistë ekskluzive me gazetarin Robert Papa dhe gazetën “SOT”, Bolton shpalos pa asnjë filtër qëndrimet e tij për administratën Trump, krizën në OKB, rolin e SHBA-ve në Ballkan dhe ndikimin e dosjeve të ndjeshme si ajo Epstein. Ai komenton dhe talljen e kryeministrit Rama në prani të presidentit frances Macron për gabimin e Donald Trump.
-Robert Papa: Ambasador na ke munguar..Ju pashë në Shkollën Kennedy të Harvardit për Qeverisje. Ishte një diskutim i qarte,
Ambasador John Bolton: Po. Faleminderit.
-Robert Papa:Folet shumë për OKB-në. Më kujtohet kur ishit ambasador në OKB, ishe i fortë kundër OKB. A ja vlen a të tërhiqesh nga OKB
John Bolton: Ju, e dini, kur Gene Kirkpatrick iu drejtua me atë pyetjeje, ajo ndaloi pak dhe pastaj tha, “Jo, nuk ia vlen mundimi.” E, kjo mendoj se përmbledh gjithçka. Unë nuk kam ndryshuar aspak pikëpamjet e mia për sa i përket sa joefektiv janë organet kryesore të vendimmarrjes politike në OKB. Unë thjesht mendoj se duhet të kuptosh ku janë interesat e SHBA-ve në disa nga agjencitë e specializuara
. Ah, zgjidhja ime për problemin e OKB-së është të bëhen të gjitha kontributet nga të gjitha qeveritë anëtare tërësisht vullnetare, në vend të asaj që ata e quajnë kontribute të përcaktuara, ku normalisht SHBA-ja paguan 22% të kostos së çdo agjencie të OKB-së. Pa marrë parasysh çfarë është buxheti, ne paguajmë 22% të tij dhe kjo është si një taksë ndërkombëtare mbi Shtetet e Bashkuara. Ne nuk marrim vlerë për paratë. Pra, ne duhet të vendosim dhe të gjithë të tjerët duhet të kenë të njëjtin të drejtë. Ne do të paguajmë atë që mendojmë se ia vlen për anëtarësimin në organizatat e ndryshme.
Robert Papa: A mendoni se Trump kishte të drejtë në fjalimin e tij?
John Bolton: Unë, mendoj se shumë nga ato që ai tha për OKB-në ishin të drejta. Unë do të pajtohesha me shumë nga pjesa tjetër e tij. Gjatë fjalimit, pothuajse nuk kuptoja. Nuk isha i sigurt saktësisht për çfarë pikash po fliste. Dhe nuk mendoj se i ndihmoi atij ose vendit, ndërkombëtarisht, sepse mendoj se dukej sikur nuk e dinte mirë ku ishte ose për çfarë po fliste. Ai bëri gjithçka përveç se të fliste pse Tylenol është i dëmshëm për gratë shtatzëna. Dua të them, kjo kishte ndodhur disa ditë më parë. Por, janë llojet e fjalimeve që mendoj se u japin njerëzve mungesë besimi që ne kemi një udhëheqje të qëndrueshme këtu. Sigurisht, në çështjet e jashtme, duket sikur Partia Republikane është plotësisht nën Trump.
Robert Papa: Mendon se partia e Reagan dhe Bush do të mbijetojë apo jo?
John Bolton: Po, unë definitivisht mendoj kështu. Dua të them, mendoj se Trump mund të kontrollojë agjendën republikane në këtë moment si president. Kjo është mjaft tipike, qoftë një Republikani apo Demokrat në Shtëpinë e Bardhë, por nuk mendoj se kjo do të thotë që Trump ka ndryshuar në mënyrë themelore Partinë Republikane. Mendoj se ka shumë rezistencë ndaj shumë prej gjërave që ai bën, por politika është në mënyrë që të jetë shumë e vështirë për anëtarët republikanë të Kongresit të ngrihen dhe ta kritikojnë atë. Dhe ai ka qenë jashtëzakonisht me fat sepse Partia Demokratike është kaq e paaftë. Shumë njerëz po pyesin me të vërtetë pyetjen: A do të mbijetojë Partia Demokratike? Sepse e vetmja energji dhe entuziazëm i tyre vjen nga krahu i majtë i partisë Demokratike, dhe mendoj se ky do të ishte një gabim i madh për ta dhe për vendin në këtë rast nëse ata do të lëviznin më tej në atë drejtim.
Robert Papa:Mendoni se Departamenti i Drejtësisë po ndryshon paradigmën e tij .Pas skandalit të Nixonit, nuk më kujtohet ndonjë president që të japë urdhëra Prokurorit të Përgjithshëm. A do të dëmtojë shumë Amerikën?
John Bolton: Unë, mendoj se është një gabim tjetër, por unë parashikova gjithçka këtë fatkeqësisht në fillim të vitit 2024 në përparimin e botimit të librit tim në media. Unë thashë se mendoja se nëse Trump do të rizgjidhej, ai do të do të sillte një presidencë të hakmarrjes dhe kjo është ajo që ka bërë. Nuk është vetëm në trajtimin e Departamentit të Drejtësisë , por edhe mënyra se si ai sillet me kryetarët e qyteteve dhe guvernatorët, mënyra se si ai sillet me pyetjen e prerjes së fondeve qeveritare për programe të ndryshme. Kjo është, thënia e një diktatori latin-amerikan dikur rreth mënyrës se si qeveria e tij funksiononte. Ai tha: “Për miqtë e mi, gjithçka, për armiqtë e mi, ligji.” Dhe kjo duket shumë si administrata Trump.
Robert Papa:Pse po e bën atë? Duke shkuar kundër armiqve të tij vetëm për të zhvendosur axhendën e dosjeve të Epstein, apo ai thjesht e pëlqen shumë të vendosë njerëzit kundërshtarë në burg?
John Bolton: Mendimi im është se kjo padyshim është pjesërisht për të shpërqendruar vëmendjen nga dosjet e Epstein. Kjo është një arsye pse Dhoma e Përfaqësuesve nuk është kthyer së fundmi nga pushimet e saj, sepse nëse e bëjnë, një anëtar i ri i zgjedhur në një zgjedhjet e pjesshme, një javë më parë, do të betohen dhe ky do të jetë votimi i shumicës për të liruar dosjet Epstein. Nuk mendoj se Trump vërtet ka një filozofi. Nuk mendoj se ai madje bën politikë në mënyrën si ne normalisht kuptojmë këtë fjalë. Mendoj se ai e sheh gjithçka përmes prizmit të marrëdhënieve personale dhe kjo shpjegon shumë rreth përpjekjeve për hakmarrje.
Robert Papa:Nuk mendoj se ai ka lexuar librin tuaj, por mendoj se ai nuk dëshironte që libri juaj të publikohej para zgjedhjeve?
John Bolton: Mendoj tani, se si ai u përpoq të ndalojë publikimin. Ai shkoi në gjykatë për këtë. Pra, dhe ai humbi dhe tha që ka shumë informacion të klasifikuar në libër, por pastaj tha që nëse dëshiron të publikohet pas zgjedhjeve, mirë, por jo para zgjedhjeve. Kështu që kjo tregon gjithçka atje.
Robert Papa: Ambasador, mund të më shpjegoni diçka? Departamenti i Shtetit të SHBA-së tha se po vendosin një pezullim për Partneritetin Strategjik me Kosovën. Çfarë do të thotë kjo?
John Bolton: Mirë, unë nuk jam i sigurt nëse ata vete e dinë domosdoshmërisht çfarë do të thotë. Mendoj që mungesa e vëmendjes ndaj Ballkanit ose ndaj shumë zonave të tjera të botës po bëhet gjithnjë e më e dukshme. Me Sekretarin e Shtetit që është gjithashtu Këshilltar kombëtar i Sigurisë dhe me stafin e Këshillit të Sigurisë Kombëtare të reduktuar ndjeshëm, thjesht nuk ka koordinim ndërmjet departamenteve dhe agjencive të ndryshme që merren me sigurinë kombëtare në Shtëpinë e Bardhë. Pra, gjërat ndodhin dhe nuk është aspak e qartë nëse ky është një vendim presidencial, vendim i Departamentit të Shtetit, apo i ndonjë burokrati në Departamentin e Shtetit ose në Departamentin e Mbrojtjes. Dhe kjo ka filluar të shkaktojë probleme tashmë. Dhe mendoj se, fatkeqësisht, do të shkaktojë më shumë probleme me kalimin e kohës.
Robert Papa: Mendoni për ato shkëmbime tokash në Kosovë dhe Serbi, Kohët e fundit po thonë se ishte Merkeli që e ndali atë. Unë nuk e besoj këtë.
John Bolton: Mirë, mund të them të paktën se ndërsa isha atje, nuk ishte Amerika ajo që e ndali (shkembimin e trojeve). Mendimi im ishte se, sigurisht që dy palët duhej të dilnin të kënaqura me marrëveshjen. Askush nuk do të detyronte diçka mbi ata nga jashtë që nuk ishin të përgatitura ta pranonin. Tani, shumë njerëz në Ballkan dhe shumë njerëz në Evropën Perëndimore thanë që nuk mund të kemi shkëmbime toke sepse kjo do të thotë që e gjithë historia e Ballkanit pas shpërbërjes së Jugosllavisë mund të ndryshojë dhe mund të ketë zhvendosje kufijsh kudo. Përgjigjja ime ndaj kësaj ishte se po flisnim vetëm për një rast ku dy palët duhet të bien dakord. Nuk legjitimon asnjë shkëmbim toke tjetër kudo tjetër në kontinentin e Evropës përveç nëse palët e përfshira bien dakord.
Robert Papa: Për mua personalisht, më pëlqen që Amerika të jetë e përfshirë. Jo Macron, jo Merkel në Ballkan, sepse me ata nuk fitojmë asgjë. Unë nuk e di nëse e pe diçka. Ishte në Kopenhagen, kryeministri shqiptar po tallte Presidentin Trump rreth paqes mes Azerbajxhanit dhe Shqipërisë dhe Macron qeshte shumë. Nuk e di nëse e pe atë. Si reagon truri i Trump nëse sheh atë gjë .
John Bolton: Ai nuk e pëlqen që ta tallin, por kjo është, çfarë ndodh kur ti di aq pak sa Trump. Ai nuk mund ta kuptojë saktë, ishte Armenia dhe Azerbajxhani dhe Kaukazi, luftën e të cilëve ai ndaloi dhe, lufta ndërmjet, Kosovës dhe Serbisë, një luftë tjetër që ai ndaloi, për të cilën askush nuk e dinte se po zhvillohej. Por gjithçka zhduket. Gjithçka zhduket së bashku. Ai dëshiron Çmimin Nobel për Paqe. E dini, norvegjezët do të shpallin çmimin të premten në orën 8:40. Mendoj se ai është pak nervoz, mendon se nuk do ta marrë atë. Thjesht po ju them dëgjuesve tuaj, e dini, rregullat për Çmimin Nobel për Paqe, të cilat janë në faqen e tyre të internetit, thonë se duhet të jesh nominuar për çmimin jo më vonë se 31 janari i vitit në të cilin dëshiron ta marrësh. Kjo do të thoshte se Trump ishte vetëm president për 11 ditë kur afati përfundimtar u përmbush. Pra, ai nuk do ta merrte atë gjithsesi.
Robert Papa: Epo, në funeralin e Charles Kirk ai tha që nuk i fal kundërshtaret të mi. I urrej kundërshtarët e mi, e dini, por problemi është se ai shikon vetëm Fox Neës.
John Bolton: Nuk mendoj se ai pa talljen nga Rama. Nuk jam i sigurt për këtë. Po, mendoj se ai do të ishte më i irrituar ndaj Macron sesa ndaj ndonjë gjëje tjetër. Macron ka vështirësitë e veta në Francë. Siç mund ta shohim, ai sapo pati qeverinë e tij të fundit për vetëm 12 orë. Ai ka nevojë të merret me çështjet e tij në Francë.
Robert Papa:Po, ai e goditi Macron dhe e la atë në rrugët e Neë York-ut, e pamë.
John Bolton: Po!
Robert Papa: A po ndryshon politika ndaj Ukrainës sepse tani ai po thotë se Ukraina mund të fitojë apo është thjesht retorikë?
John Bolton: Po, mendoj se ajo që Trump po përpiqet vërtet të bëjë është të tërhiqet nga 9: përfshirja e tij në Ukrainë. Eh, ai tha gjatë fushatës se do të bënte paqe midis Rusisë dhe Ukrainës brenda 24 orësh. Askush nuk e besoi atë. Por tani kanë kaluar mbi 8 muaj dhe nuk ka pasur asnjë sukses. Pra, mendoj se ajo që ai po thotë vërtet është:” fat të mbarë për të dyja palët. Unë do të shkoj të bëj diçka tjetër.” Tani, ai tha disa gjëra që ishin të dobishme në lidhje me ndihmën ushtarake të vazhdueshme, ndoshta ndihmë ushtarake shtesë përmes anëtarëve evropianë të NATO-s për Ukrainën. Shpresoj që kjo të vazhdojë. Mendoj se mund të jetë kritike = për Ukrainën që të mund të ruajë pozicionet ose ndoshta edhe të arrijnë në pikë ku mund të fillonin të shtynin rusët përsëri.
Robert Papa:Ambasador, a mendoni se de facto sekretari i shtetit është Ëitkov dhe jo Rubio? Dhe çfarë mendoni për Green Grenell? A është ai i përfshirë në oborrin e Trump apo vetëm po luan pazar me shqiptarët dhe serbët?
John Bolton: Unë, mendoj se shumë njerëz po përpiqen të tërheqin vëmendjen e Trumpit. Ka fjalë se Whitkof do të lërë rolin e tij joformal në fund të këtij viti. Kështu që ndoshta Rubio do të lejohet të 1 jetë Sekretar Shteti. Por unë vërej gjatë negociatave në Kajro për Rripin e Gazës që po ndodhin tani, Wodkofo është i shoqëruar nga Jared Kushner. Kështu që ndoshta Jared do të kthehet në administratë pas largimit të Ëoodcofit. Kush e di?
Robert Papa: A është kjo një shenjë e mirë apo e keqe?
John Bolton: Unë, mendoj se është e keqe. Më kuptoni, mendoj se problemi i shumë amerikanëve. Duket se Wudcof dhe i biri i tij po bëjnë biznes ndërsa Ëitcof është në rajon. Uh, familja Trump po bën shumë biznes në rajon, të gjitha këto duke kryer supozuar politikën e qeverisë së SHBA-ve dhe dallimi midis aktiviteteve të tyre private dhe aktiviteteve publike është shuar, gjë që nuk është e mirë.
Robert Papa: A mendoni, ambasador, se njerëzit e tij, Kash Patel dhe Baondi, do të vuajnë nga administrata tjetër të njëjtën gjë që po ju bëjnë juve, Comit dhe të tjerëve?
John Bolton: Epo, ata mund ta përjetojnë dhe mendoj se ky është një problem i vërtetë për shoqërinë civile në Amerikë. Tani, Trump gjithashtu mund të dalë i pastrehë duke iu falur të gjithëve, gjithashtu. Mendoj se kjo është pothuajse po aq e keqe sepse krijon një cikël që duhet të thyhet. Nuk ka justifikim për politizimin e Departamentit të Drejtësisë. Nëse mendon se Biden bëri kështu, atëherë duke korrigjuar Duhet të nënkuptojë diçka tjetër përveçse të bësh politizimin më të keq.
Robert Papa:Ambasador, i fundit, e di që jeni i zënë. Kisha shumë thirrje duke thënë, “A po ka frikë miku juaj Ambasador Boltin?” Jo, ju thashë burri. A është ikona nga parti e Reanit dhe parti e Bush? Bolton nuk ka frikë kurrë.
John Bolton: E drejtë. Epo, ne do ta kalojmë këtë. Do doja të mund të flisja më shumë për këtë, por koha do të vijë. Unë nuk jam frikësuar.
