Tradhtia ka formësuar perandori, besime dhe civilizime përgjatë historisë. Që nga vrasja e Cezarit deri te spiunazhi modern, këto akte pabesie zbulojnë anët më të errëta të natyrës njerëzore dhe pasojat e tyre që zgjasin në kohë.
1. Vrasja e Jul Cezarit
Në vitin 44 para erës sonë, diktatori romak Jul Cezari u vra nga një grup senatorësh, përfshirë edhe aleatin e tij të ngushtë Mark Brutin. Kjo tradhti i dha fund Republikës Romake dhe hapi rrugën për lindjen e Perandorisë Romake. Shekspiri e përjetësoi momentin me frazën “Edhe ti, Brut?”
2. Tradhtia e Judë Iskariotit ndaj Jezusit
Juda, një nga 12 Apostujt e Jezusit, e tradhtoi atë për 30 monedha argjendi, duke e identifikuar me një puthje në Gjetsemani. Kjo çoi në arrestimin dhe kryqëzimin e Jezusit, duke u bërë simboli më i njohur i pabesisë në krishterim.
3. Benedict Arnold bëhet tradhtar
Dikur një gjeneral i lavdëruar amerikan, Benedict Arnold kaloi në anën britanike në vitin 1780, duke planifikuar t’u dorëzonte atyre fortesën West Point. Emri i tij mbetet sinonim i tradhtisë në historinë e Shteteve të Bashkuara.
4. Komploti i Barutit
Në vitin 1605, Guy Fawkes dhe bashkëpunëtorët e tij planifikuan të hidhnin në erë Parlamentin e Anglisë, por u tradhtuan nga një anëtar i grupit. Dështimi i komplotit solli lindjen e traditës britanike të Natës së Zjarreve.
5. Osei Tutu dhe Froni i Artë
Sipas legjendës Asante, Osei Tutu, mbreti i parë i Asanteve, u tradhtua nga një aleat i tij, gjë që çoi në vdekjen e tij. Froni i Artë mbetet një simbol i shenjtë që përmban shpirtin e kombit Asante në historinë e Ganës.
6. Tradhtia e Mir Jafarit në Plassey
Në vitin 1757, Mir Jafar komplotoi me Kompaninë Britanike të Indive Lindore kundër udhëheqësit të tij, Nawab Siraj-ud-Daulah. Ushtria e tij refuzoi të luftonte gjatë Betejës së Plasseyit, duke i mundësuar britanikëve të vendosnin dominimin në Indi.
7. Efialti në Termopile
Gjatë betejës së Termopileve në vitin 480 para erës sonë, greku vendas Efialti zbuloi një rrugë malore sekrete për forcat perse, duke u mundësuar atyre të rrethonin mbrojtësit grekë dhe të siguronin fitoren.
8. Mata Hari: Spiunja famëkeqe e Luftës së Parë Botërore
Valltarja ekzotike holandeze Mata Hari u rekrutua nga inteligjenca franceze në vitin 1916, por u akuzua se ishte agjente e dyfishtë për Gjermaninë. U pushkatua në vitin 1917, duke u bërë një histori paralajmëruese për botën e spiunazhit.
9. Aldrich Ames komprometon CIA-n
Oficeri i lartë i CIA-s Aldrich Ames spiunoi për Bashkimin Sovjetik nga viti 1985 deri në 1994, duke dhënë informacione që çuan në ekzekutimin e të paktën dhjetë agjentëve amerikanë gjatë Luftës së Ftohtë.
10. Bashkëpunimi i Vidkun Kuislingut
Norvegjezi Vidkun Kuisling bashkëpunoi me Gjermaninë Naziste gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke lehtësuar pushtimin dhe duke krijuar një qeveri kukull. Veprimet e tij çuan në deportimin e hebrenjve norvegjezë dhe në ekzekutimin e luftëtarëve të rezistencës. U ekzekutua në vitin 1945 dhe emri i tij u bë sinonim me fjalën “tradhtar”.
11. Wang Jingwei dhe Japonia Perandorake
Politikani kinez Wang Jingwei krijoi një regjim kukull japonez në Nanjing në vitin 1940, duke bashkëpunuar me Japoninë Perandorake gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe duke lënë pas një trashëgimi të diskutueshme në historinë kineze.
12. Kim Philby dhe “Pesëshja e Kembrixhit”
Oficeri britanik i inteligjencës Kim Philby u rekrutua nga shërbimet sekrete sovjetike në vitin 1934 dhe për dekada u dorëzonte atyre sekrete shtetërore. Zbulimi i tij në vitin 1963 tronditi Perëndimin, përpara se të arratisej në Moskë.
13. Zbulimet e Edward Snowden-it mbi NSA-n
Në vitin 2013, ish i kontraktuari i NSA-së Edward Snowden publikoi dokumente sekrete që zbulonin programet globale të mbikëqyrjes. Zbulimet e tij ndezën debate të ashpra për privatësinë, pushtetin shtetëror dhe nëse ai ishte sinjalizues apo tradhtar.
14. Afera Dreyfus
Në vitin 1894, kapiteni hebre i ushtrisë franceze Alfred Dreyfus u dënua padrejtësisht për tradhti në një klimë të ngarkuar me antisemitizëm. I burgosur në ishullin e Djallit, ai u rehabilitua në vitin 1906, duke nxjerrë në pah paragjykimet e thella që ndanë Francën.
Jehona nëpër shekuj
Këto tradhti vazhdojnë të ndikojnë në letërsi, politikë dhe gjuhë. Që nga portretizimi i Brutit nga Shekspiri deri te përshkrimi i pabesisë te “1984” i Orwell-it, këto rrëfime eksplorojnë ndërlikimet e marrëdhënieve njerëzore dhe pasojat e mosbesnikërisë. Vetë termi “Kuisling” u bë sinonim me “tradhtar”, duke treguar se si këto akte formësojnë përgjithmonë fjalorin tonë kulturor. Këto histori na magjepsin dhe na paralajmërojnë, duke na ftuar të reflektojmë vazhdimisht mbi besimin, besnikërinë dhe aftësinë e njerëzimit për fisnikëri apo pabesi. /Syri
