Ngjarja e ndodhur pranë aeroportit “Nënë Tereza”, ku mbeti i vrarë Gilmano Dani dhe u plagos Muçi Shaljani, agjent i Agjencisë së Mbikëqyrjes Policore (AMP), nuk është një ngjarje e zakonshme kriminale. Ajo është pasqyra më e qartë e një krize që nuk ka të bëjë me rrugën apo territorin e bandave, por me brendinë e vetë shtetit.
Në letër, gjithçka është e qartë. Policia e Shtetit ushtron veprimtarinë e saj profesionale e operacionale në bazë të ligjit dhe nën drejtimin e Drejtorit të Përgjithshëm të Policisë. Ministrja e Brendshme, Albana Koçiu, ushtron vetëm kontroll administrativ, pa ndërhyrë në operacione apo hetime. Dhe për ta garantuar këtë ekuilibër, në varësinë e saj ndodhet Agjencia e Mbikëqyrjes Policore (AMP) – struktura që heton punonjësit e policisë kur abuzojnë, devijojnë apo bien në kontakt me botën e krimit.
Pra, AMP është kontrollori i kontrollorit: institucioni që ruan ndarjen mes shtetit dhe ligjit, duke mbikëqyrur ata që mbikëqyrin rendin. Për këtë arsye, çdo agjent i saj është i detyruar të ruajë standardin më të lartë të integritetit profesional dhe moral.
Por ngjarja e Rinasit e përmbysi këtë rend.
Agjenti Muçi Shaljani, që duhej të hetonte lidhjet e policisë me krimin, ndodhej në shoqërinë e Gilmano Danit, një person me të kaluar të rëndë kriminale dhe lidhje të njohura me grupin e Emiljano Shullazit. Vetë prania e tij në atë shoqëri bie ndesh me çdo normë të shërbimit publik dhe me vetë arsyen e ekzistencës së AMP-së.
Ky rast nuk është më një rast individual; është një simptomë e qartë e një defekti sistemik. Ai tregon se kontrolli ka dështuar në dy drejtime themelore: në përzgjedhjen dhe verifikimin e punonjësve të AMP-së dhe në mbikëqyrjen që Ministria e Brendshme duhet të ushtrojë mbi këtë agjenci. Ligji e kufizon ministren në fushën e ndërhyrjeve operative, por i ngarkon përgjegjësinë për të garantuar që në AMP të mos hyjnë njerëz që e përmbysin vetë misionin e saj.
Në praktikë, ky dështim ka prodhuar një paradoks të rrezikshëm: organi që duhet të kontrollojë policinë është bërë shembull i shkeljes së ligjit. Kur “kontrollori i kontrollorit” përfundon në shoqërinë e krimit, çdo garanci për integritet institucional bie. Dhe bashkë me të bie besimi publik, që është themeli i çdo strukture ligjore.
Ngjarja e Rinasit nuk mund të mbyllet si një dosje e zakonshme hetimore. Ajo është provë e qartë se mekanizmi i kontrollit të brendshëm të shtetit ka nevojë për një rishikim të plotë, nga rekrutimi te llogaridhënia. Sepse në momentin që hallka që duhet të ruajë pastërtinë e sistemit bëhet pjesë e ndotjes, shteti humbet armën e fundit për t’u mbrojtur nga vetja./vna
