Kujtesa afatgjatë, në fakt, rregullohet nga një kaskadë kohëmatësish molekularë që aktivizohen në kohë të ndryshme, madje edhe gjatë një periudhe të gjatë kohore, dhe të cilët na lejojnë të vendosim çdo herë nëse do ta ruajmë një kujtim përgjithmonë apo do ta fshijmë atë.
Mekanizmi është rindërtuar në një studim të botuar në revistën Nature dhe të koordinuar nga Universiteti Rockefeller i Nju Jorkut. Rezultati mund të na ndihmojë të kuptojmë më mirë çrregullimet e kujtesës, të tilla si ato të shkaktuara nga sëmundja e Alzheimerit, për shembull duke na lejuar të anashkalojmë zonat e dëmtuara të trurit dhe t’i drejtojmë kujtimet përmes qarqeve alternative.
Studiuesit e udhëhequr nga Priya Rajasethupathy kërkuan t’u përgjigjen pyetjeve themelore rreth asaj se si formohet kujtesa, duke vëzhguar sjelljen e minjve në një sistem realiteti virtual dhe më pas duke studiuar mekanizmat që veprojnë në trurin e tyre, ndërsa ata formojnë kujtime pak a shumë afatgjata.
Të dhënat e mbledhura i lejuan ata të identifikonin tre rregullatorë kryesorë që veprojnë në zona të ndryshme të trurit. Informacioni që duhet të mbahet mend fillimisht ruhet në zonën e trurit të quajtur hipokampus, ku aktivizohet kohëmatësi i parë molekular, i quajtur Camta 1. Pastaj, pas një kohe, kohëmatësi i dytë, Tcf4, hyn në lojë, duke lejuar që kujtesa të ruhet dhe së fundmi kohëmatësi Ash1l konsolidon më tej kujtesën afatgjatë. Përveç hipokampusit, përfshihen edhe rajone të talamusit, i cili vepron si një lidhje midis kujtimeve afatshkurtra dhe afatgjata, dhe korteksit anterior cingulate, shtëpia e kujtimeve më afatgjata.
