Arkeologët kanë zbuluar objekte që duken të papërshtatshme për kohën e tyre, përmbajnë gjuhë të pa deshifruara ose shërbejnë për qëllime që mbeten të debatuara me shekuj pas zbulimit.
Nga kompjuterët mekanikë të sofistikuar deri te dorëshkrimet e padeshifrueshme, këto objekte misterioze vazhdojnë të ngatërrojnë ekspertët edhe sot, raporton KosovaPress.
Mekanizmi i Antikiterës
E gjetur në një anije të mbytur pranë ishullit grek të Antikiterës në vitin 1901, kjo pajisje prej bronzi dukej si një grumbull ingranazhesh të gërryer derisa studiuesit e shqyrtuan më nga afër. Mekanizmi doli të ishte një kalkulator astronomik nga rreth vitit 150 para Krishtit që mund të parashikonte eklipset, të gjurmonte ciklin e Lojërave Olimpike dhe të llogariste pozicionet planetare me saktësi mahnitëse.
Ajo i paraprin shfaqjes së ardhshme të një teknologjie të ngjashme me rreth një mijë vjet, duke e bërë të duket jashtëzakonisht e papërshtatshme për epokën e saj.
Dorëshkrimi i Voynich
Ky libër i shekullit të 15-të është shkruar tërësisht në një gjuhë dhe shkrim që askush nuk mund ta lexojë. Dorëshkrimi përmban rreth 240 faqe me ilustrime të çuditshme të bimëve të panjohura, diagrameve astronomike dhe grave të zhveshura në pellgje të gjelbra, të gjitha të shoqëruara nga tekst i rrjedhshëm në ‘Voynichese’ që i ka lënë në befasi thyesit profesionistë të kodeve për shekuj me radhë.
Edhe me analizën moderne kompjuterike dhe imazhet multispektrale që zbulojnë detaje të fshehura në vitin 2024, kuptimi i dorëshkrimit mbetet plotësisht i panjohur.
Disku i Phaistos
I zbuluar në vitin 1908 në një pallat minoan në Kretë, ky disk balte mat rreth 15 centimetra në diametër dhe përmban 241 simbole të stampuara të rregulluara në një spirale në të dyja anët. Simbolet u shtypën në argjilë të butë duke përdorur stampa individuale, duke e bërë atë potencialisht shembullin më të hershëm në botë të shtypjes me shkronja të lëvizshme.
Pavarësisht se një gjuhëtar pretendoi në vitin 2024 se e kishte zgjidhur 99 për qind të saj, studiuesit kryesorë mbeten të pabindur dhe mesazhi i diskut mbetet i mbyllur.
Dodekaedra romake
Më shumë se 130 nga këto objekte bronzi të zbrazëta janë gjetur në të gjithë Evropën, secila prej të cilave paraqet 12 faqe pesëkëndëshe me gropa rrethore me madhësi të ndryshme dhe gungë të vogla në çdo cep. Ato datojnë nga shekulli i dytë deri në shekullin e katër pas Krishtit, megjithatë nuk ka asnjë përmendje të tyre në tekstet romake ose përshkrimet në mozaikë.
Një shembull i ruajtur në mënyrë të përsosur i gjetur në Angli në vitin 2023 rindezi debatin, me teori që variojnë nga objektet fetare te telemetritë e deri te mjetet e thurjes, por arkeologët ende i quajnë ato “një nga enigmat e mëdha të arkeologjisë”.
Bateria e Bagdadit
Kjo enë balte nga Mesopotamia e lashtë përmban një cilindër bakri dhe një shufër hekuri, duke i bërë disa studiues të besojnë se mund të ketë funksionuar si një bateri e hershme kur mbushej me një lëng acid. Arkeologu gjerman Wilhelm Konig propozoi në vitet 1930 se ajo përdorej për të galvanizuar arin ose argjendin.
Ndërsa shumë shkencëtarë argumentojnë se ishte thjesht një enë magazinimi, debati vazhdon nëse qytetërimet e gati 2,000 viteve më parë i kuptonin parimet themelore elektrike.
Rrathë guri skocez
Mbi 425 rrathë guri të gdhendur janë zbuluar në Skoci, që datojnë rreth viteve 3200-2500 para Krishtit gjatë periudhës së vonë neolitike. Këto objekte me madhësinë e një sfere janë të dekoruara në mënyrë të hollësishme me doreza dhe spirale të gdhendura, megjithatë asnjë nuk është identik dhe secila duket se është trajtuar shumë gjatë jetës së saj.
Ekspertët kanë debatuar për qëllimin e tyre që nga shekulli i 19-të, me sugjerime që përfshijnë armë, objekte ceremoniale ose mjete astronomike, por misteri vazhdon të ekzistojë.
Zogu i Saqqara
Ky objekt i vogël prej druri i gdhendur nga druri i panjës u gjet në një varr egjiptian në vitin 1898 dhe i ngjan një aeroplani modern më shumë se çdo specie zogjsh e njohur. Me një peshë pak më pak se 40 gramë dhe një hapje krahësh 17.78 centimetra daton rreth vitit 200 para Krishtit.
Disa studiues pyesin veten nëse përfaqëson një aeroplan pa motor apo ndoshta njohuri mbi parimet e fluturimit, megjithëse dokumentimi i dobët i vendit origjinal të zbulimit ka nxitur spekulime të pafundme.
Shkrimi Rongorongo
Këto pllaka druri nga Ishulli i Pashkëve paraqesin rreshta simbolesh hieroglifike të shkruara në drejtime alternative, një stil i quajtur bustrofedon. Shkrimi ka të ngjarë të datojë midis shekujve 17 dhe 19, por askush nuk i ka deshifruar me sukses simbolet. Legjenda thotë se themeluesit e ishullit e sollën sistemin e shkrimit me vete, megjithëse arkeologët besojnë se ai e ka origjinën në vetë ishullin.
Lineari A
Qytetërimi i lashtë minoan i Kretës e përdori këtë shkrim gjerësisht nga rreth vitit 1800 deri në vitin 1450 para Krishtit, por ai mbetet ndër enigmat e mëdha të pazgjidhura. Ndryshe nga pasardhësi i tij Lineari B, i cili u deshifrua në vitet 1950 dhe doli të ishte një formë e hershme e greqishtes, Lineari A i ka rezistuar të gjitha përpjekjeve për përkthim.
Gjuha që përfaqëson thjesht nuk përputhet me asnjë familje të njohur gjuhësore
